هنگامی که صحبت از آپنه خواب به میان می آید، ممکن است به این فکر نکنید که یک کودک هم می تواند مانند یک فرد بالغ معمولی به این وضعیت دچار شود. در واقع، ممکن است هیچگاه به ذهن تان خطور نکند که فرزند تان نیز می تواند آپنه خواب داشته باشد. با این حال، خروپف و خواب آپنه خواب به طور فزاینده ای شایع است و می تواند بر کودکان نیز تأثیر بگذارد. این اختلال ممکن است پیامد های قابل توجهی بر روی رشد و رفتار کودک داشته باشد.
نگاهی اجمالی به آپنه خواب در کودکان
آپنه خواب یک اختلال تنفسی مرتبط با خواب است. این اختلال، جزئی از طیف اختلالات تنفسی حین خواب محسوب می شود.
آپنه انسدادی خواب زمانی اتفاق می افتد که عضلات پس از به خواب رفتن، شل و ریلکس می شوند. در نتیجه، بافت نرم موجود در پشت گلو می افتد و راه هوایی را مسدود می کند. این امر منجر به کاهش جزئی تنفس می شود. همچنین می تواند منجر به توقف کامل تنفس شود. این رخداد “آپنه ” نامیده می شود. در کودکان، این انسداد در مرحله حرکت سریع چشم یا REM رخ می دهد.
حتی یک آپنه کوتاه هم ممکن است سبب کاهش سطح اکسیژن خون در بدن کودک شود. این امر می تواند به سرعت در کودک مبتلا به آپنه انسدادی خواب رخ دهد. از آنجا که کودکان دارای ریه های کوچک تری هستند، اکسیژن کمتری را در اختیار دارند. در این حالت کودکان تمایل دارند به جای تنفس های آهسته و عمیق، تنفس های مکرر و کم عمق داشته باشند. این موضوع نیز می تواند موجب شود که یک کودک مبتلا به آپنه انسدادی خواب، دی اکسید کربن بیش از حدی در خون خود داشته باشد.
در این مطلب ما سعی نموده ایم شما را با علائم شگفت آور آپنه خواب در کودکان آشنا کنیم تا چنانچه هریک از این نشانه ها را در فرزند خود مشاهده کردید بتوانید اقدام درست و به جایی انجام دهید.
1- راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب در حدود 10٪ از کودکان در سنین بین 3 تا 10 سال امکان وقوع دارد. این اختلال در سن حدود 5 سالگی به اوج خود می رسد و با نزدیک شدن به سنین نوجوانی کمتر می شود. راه رفتن در خواب ممکن است با گیج بیداری همراه باشد. هنگامی که این اتفاق می افتد، به نظر می رسد کودک بیدار شده است، اما او به صورت ناخودآگاه گیج و منگ است. این اپیزود ها اغلب در یک سوم اول شب رخ می دهند، که کودک خواب موج آهسته را سپری کرده است. اگر چه علت راه رفتن در خواب ممکن است همیشه آشکار نباشد، اما به نظر می رسد که گاهی اوقات در نتیجه آپنه خواب رخ می دهد. آپنه خواب می تواند منجر به بیدار شدن کوتاه مدتی برای از سرگیری تنفس شود و این منقسم شدن خواب ممکن است به حالت نا خودآگاهی منجر شود که می تواند احتمال راه رفتن در خواب را افزایش دهد. (اتفاقا، سندرم پای بی قرار و جنبش دوره ای اندام ها نیز ممکن است موجب برانگیختن این رفتار شود.) در این باره بیشتر بدانید…
2- دندان قروچه
احتمالا تجربه ناخوشایند شنیدن ساییده شدن دندان های فردی را به هم داشته اید. اما آیا این مورد نیز می تواند نشانه ای از آپنه خواب باشد؟ با کمال تعجب باید بگوییم که بله، در این زمینه نیز ممکن است دندان قروچه یا بروکسیسم رخ دهد. آپنه خواب اغلب زمانی رخ می دهد که بافت های نرم (لوزه ها، آدنوئید ها، کام نرم و زبان) موجود در پشت گلو، راه هوایی را مسدود می کنند. ساییده شدن دندان ها به هم یا دندان قروچه ممکن است راهی باشد که بدن به طور ناخودآگاه جهت باز نگه داشتن راه هوایی خود انجام می دهد. این واکنش، عضلات فک، زبان و، به میزان کمی عضلات موجود در امتداد مسیر هوایی را منقبض می کند. این امر ممکن است از سقوط یا انسداد راه هوایی که اغلب آپنه خواب را توصیف می کند، جلوگیری کند. اگر در تست خواب این اتفاق به طور متناوب باعث افزایش تون عضلانی به همراه وقفه های تنفسی شود، قوت ارتباط بین آن ها بیشتر به اثبات می رسد. اگر چه گارد دندان ممکن است به جلوگیری از آسیب به دندان کمک کنند، اما معمولا درمان علت اختلال ترجیح داده می شود. در این باره بیشتر بدانید…
3- شب ادراری
اغلب کودکان شب ها در خواب جای خود را خیس می کنند، اما اگر این اتفاق، در سنین بالای 5 سالگی و دو بار در هفته رخ دهد، نشان دهنده بروز یک مشکل است. آن طور که گفته می شود، ادرار کردن حین خواب، به طور معمول در پسران بیشتر از دختران اتفاق می افتد و ممکن است 3 تا 30 درصد از کودکان 4 تا 12 سال را تحت تاثیر قرار دهد. این رویداد در طول خواب موج آهسته رخ می دهد؛ یعنی هنگامی که مثانه پر می شود، کودک قادر به بیدار شدن از خواب نیست. اگر چه این اختلال ممکن است به علت عفونت، استرس، مصرف کافئین یا سایر مشکلات پزشکی نیز اتفاق بیافتد، اما همچنین می تواند نشانه ای از آپنه خواب باشد. خوشبختانه، برای کودکانی که به علت آپنه خواب دچار شب ادراری می شوند، درمان ها به خوبی موثر واقع شده و موجب رفع این مشکل می شوند. در این باره بیشتر بدانید…
4- تعریق در خواب
به غیر از مواردی که کودک بیمار می شود و تب می کند، عرق کردن در خواب به هیچ وجه برای کودکان طبیعی و نرمال نیست. اگر لباس خواب، ملحفه یا پتو از عرق خیس می شود، ممکن است مدرکی باشد دال بر این که فرزند شما در طول خواب برای نفس کشیدن تلاش بسیاری می کند. این حالت می تواند شبیه به انجام تمرین هوازی شدید باشد و زمانی که در حال خواب و استراحت هستید، تبدیل به کار سختی می شود. آپنه خواب اغلب با کاهش سطح اکسیژن، افزایش فشار خون و ضربان قلب و طغیان هورمون استرس همراه است. هنگامی که این اتفاقات اغلب در خواب کودکان رخ می دهد، تعریق بیش از حد نیز ممکن است بروز پیدا کند و شما ممکن است شواهدی از این مقابله را در صبح روز بعد پیدا کنید. در این باره بیشتر بدانید…
5- خواب ناآرام
متأسفانه خواب ناآرام در کودکان می تواند نشانه دیگری از تلاش ها و تقلا های وی در طول شب باشد. هنگامی که تنفس کودک دچار مشکل می شود، همان طور که در آپنه خواب نیز اتفاق می افتد، ممکن است منجر به جنبش های بیش از حد در خواب شود. اگر صبح ها با این صحنه مواجه می شوید که ملحفه ها به شکل یک توپ به گوشه تخت یا کف زمین شوت شده اند، باید بدانید که این می تواند نشانه ای از آشفتگی، بی قراری و ناآرامی در خواب کودک تان باشد. آپنه خواب همچنین می تواند در پوزیشن های خواب غیر معمول نیز ظاهر شود. کودک شما ممکن است اغلب در طول خواب پوزیشن های مختلف را در تلاش برای پیدا کردن یک راه خوب جهت تنفس راحت تر امتحان کند. کودکان ممکن است در رختخواب خود به صورت عمود بر تخت یا سر و ته بخوابند. آنها حتی ممکن است به روش های غیر معمول تری بخوابند تا بدین ترتیب بتوانند راه های هوای خود را در طول خواب باز نگه دارند. علاوه بر این، خواب ناآرام اغلب از کیفیت مطلوبی هم برخوردار نیست و احتمالا نیاز به ارزیابی بیشتر توسط یک متخصص اختلالات خواب را دارد.
6- خروپف
خروپف در کودکان یک چراغ قرمز بزرگ محسوب می شود. قطعا گاه به گاه ممکن است به دلیل بیماری های دستگاه تنفسی فوقانی، مانند سرماخوردگی، خروپف در کودکان رخ دهد، اما اگر در مواردی غیر از این حالت رخ دهد، بی شک نشان دهنده وجود یک مشکل است. به عنوان یک قاعده کلی این را به یاد داشته باشید که کودکان هرگز نباید به طور مرتب خروپف کنند. خروپف، نشانه ای از جریان غیر طبیعی هوا در راه های هوایی فوقانی است که از بینی و دهان به ریه ها گسترش می یابد. مشکلی که در این قسمت از دستگاه تنفسی رخ دهد می تواند صدای بلندی را تولید کند. خروپف ممکن است به علت آلرژی، لوزه ها یا آدنوئید های بزرگ و مشکلات دیگری که همگی قابل کنترل هستند، رخ دهد. خروپف اغلب با آپنه خواب در ارتباط است و اگر کودک شما خرخر می کند، باید به دنبال سایر علائم آپنه خواب نیز باشید. در این باره بیشتر بدانید…
7- مشکلات رشد
هر بار که کودک خود را نزد متخصص اطفال می برید، قد و وزن او اندازه گیری می شود، ثبت می شود، و اغلب بر روی صفحه ای به نام منحنی رشد ظاهر می شود. این منحنی، اندازه گیری ها را به قرار هر درصد نشان می دهد، و آن ها را با جمعیت بزرگتر بر اساس سن و جنس مقایسه می کند. به عنوان مثال، یک کودک قد بلند و لاغر ممکن است برای قد در صدک 90 و برای وزن در صدک 40 باشد. اعتقاد بر این است که این ویژگی ها از نظر ژنتیکی پیش برنامه ریزی شده اند، و از مادر و پدر به ارث رسیده اند. با برخورداری از تغذیه مناسب و سلامت عمومی، این صدک اغلب در طول رشد پایدار می ماند. با این حال، هنگامی که یک کودک “از منحنی رشد سقوط می کند” ممکن است نشانه ای از وجود یک مشکل باشد. این موضوع اغلب در نوزادان نشان دهنده مشکل تغذیه ای است، اما در کودکان بزرگتر ممکن است به دلیل آپنه خواب رخ دهد. خواب موج آهسته (که بارها ذکر شده و در کودکان بسیار مهم است) مرحله ای از خواب است که هورمون رشد آزاد می شود. این مرحله به رشد و نمو طبیعی کودک کمک می کند. هنگامی که این مرحله از خواب مختل شود (اتفاقی که در آپنه خواب می افتد)، هورمون رشد کمتر آزاد می شود. در نتیجه، کودکان به تمام پتانسیل خود دست نمی یابند و در نهایت کوتاه تر از آنچه که باید باشند، خواهند شد. خوشبختانه درمان آپنه خواب می تواند در رفع این نقصان بسیار موثر باشد و اغلب کودکان را به مسیر رشد قبلی خود بر روی منحنی باز می گرداند.
8- خوابیدن در طول روز
در برخی مواقع، طبیعی است که کودکان از خوابیدن در بین روز طفره بروند. اما اگر این کار را نکنند، می تواند نشان دهنده وجود مشکلی در کمیت یا کیفیت خواب آن ها باشد. بسیاری از نوزادان در 12 ماه عمر خود، فقط یک یا دو بار در روز، اغلب در صبح زود یا اوایل بعد از ظهر، می خوابند. این خواب بین روز ممکن است 1 یا 2 ساعت طول بکشد. در 6 ماهگی، ممکن است مدت زمان خواب روزانه به تنها یک بار کاهش یابد. با گذشت زمان که کودکان مدرسه رفتن را آغاز می کنند، اگر در طول روز نخوابند، یا اگر از انجام این کار طفره بروند، می تواند نشانه ای از آپنه خواب در آن ها باشد. اما در بچه های بزرگتر نیاز به خواب روزانه می تواند بسیار غیر معمول تلقی شود و خواب آلودگی بیش از حد در طول روز در این گروه سنی نیازمند ارزیابی بیشتر است.
9- اختلال نقص توجه یا بیش فعالی
اختلال نقص توجه یا بیش فعالی (ADHD) یک تشخیص نسبتا شایع در کودکان است و آپنه خواب ممکن است یکی از علل شایع درگیر در این بیماری باشد. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی در تمرکز کردن دچار مشکل می شوند، رفتارهای بیش فعالانه دارند، دچار فراموشی می شوند، کنترل ضعف یا رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه دارند. این موارد ممکن است عملکرد کودکان را در مدرسه تحت تاثیر قرار دهد. جالب توجه است که کودکان مبتلا به مشکلات خواب، واکنش های متضادی (پارادوکسیکال) دارند. برای مثال، آن ها به جای این که مانند بزرگسالان خواب آلوده باشند، بیش از حد فعال هستند. این امر می تواند به آنها کمک کند بیدار بمانند. مشکلات مربوط به تمرکز و توجه، تظاهرات شایع اختلالات خواب به شمار می روند. از هر 3 کودک مبتلا به بیش فعالی، 1 نفر از آن ها خروپف می کند. بنابراین، علائم مربوط به اختلال بیش فعالی نیز نشان می دهد که باید به طور دقیق ارزیابی خواب انجام شود.
10- تنفس با دهان باز
در نهایت، تنفس با دهان باز نیز ممکن است نشانه ای از وجود (یا خطر بروز) آپنه خواب در کودکان باشد. تنفس در انسان ها به گونه ای است که باید از راه بینی نفس بکشند، به این معنا که همه ما باید به طور طبیعی از طریق بینی تنفس کنیم. اگر بینی در اثر آلرژی و یا انحراف تیغه میانی بینی دچار احتقان شده باشد، ممکن است منجر به تنفس از دهان شود. به دلیل نفس کشیدن از راه دهان، عضلات فک در موقعیت شل و آرامی قرار می گیرند. این امر در طول زمان منجر به افزایش طول صورت می شود. همچنین می تواند به ضعیف شدن بافت زبان و سایر عضلات اوروفارنکس (دهان و گلو) منجر شود. در نتیجه، در افرادی که با دهان نفس می کشند، احتمال بروز خروپف و آپنه خواب وجود دارد.
توصیه ای از جانب ما
اگر نگران این هستید که فرزند تان ممکن است هر یک از این علائم آپنه خواب را داشته باشد، ابتدا با متخصص اطفال خود مشورت کنید. در صورت لزوم، وی شما را به یک متخصص اختلالات خواب ارجاع می دهد که می تواند این مشکلات را ارزیابی کند تا این اطمینان حاصل شود که بهترین گزینه درمان برای بهبود کیفیت خواب و زندگی کودک شما چیست.
دوست عزیز، چنانچه فرزند تان به طور مداوم از علائم آپنه خواب رنج می برد و این موضوع موجب نگرانی تان شده است، همین امروز با کلینیک خواب ما تماس حاصل نمایید تا شما را در رفع این مشکل یاری دهیم.
شاد و سلامت باشید.
تحقیق و ترجمه: مینو زرفش
سلام خیلی مقاله خوبی بود. من از بچگی این مشکل رو دارم و هر دکتر گوش حلق بینی رفتم یک جواب سر بالا دادند. در نهایت نیز عمل لوزه و غیره هم جواب نداد. نمی‌دونستم متخصص اختلال خواب هم داریم! خیلی جالب بود. لطفاً مطالب بیشتری برای درمان بگذارید. با تشکر