بی‌خوابی مزمن از تشخیص تا درمان
بی‌خوابی مزمن یک اختلال خواب پیچیده و ناهمگن است که با مشکلات زیر مشخص می‌شود:
- دشواری در شروع خواب، تداوم خواب یا کیفیت پایین خواب
- وجود مشکل در اکثر شب‌های هفته برای بیش از یک ماه
- ایجاد اختلال در عملکرد روزانه
معیار تقریبی برای تشخیص بی‌خوابی، 30 دقیقه تلاش برای به خواب رفتن یا بیدار ماندن پس از شروع خواب است.
علائم و پیامدهای بی خوابی
- علائم روزانه:
- خستگی و بی‌حالی
- مشکلات شناختی، به ویژه در توجه و تمرکز
- اختلال در عملکرد حرفه‌ای، اجتماعی یا تحصیلی
- پیامدهای سلامتی:
- افزایش خطر ابتلا به افسردگی
- افزایش خطر فشار خون بالا
- علائم جسمی مانند تنش عضلانی، مشکلات گوارشی و سردرد
انواع بی‌خوابی
- بی‌خوابی اولیه: ناشی از اختلال درونی خواب
- بی‌خوابی ثانویه: ناشی از عوامل بیرونی مانند محیط، داروها یا سایر شرایط پزشکی
علل و مکانیسم‌های ایجاد بی خوابی
- معمولاً توسط یک محرک یا رویداد زندگی در افراد مستعد ایجاد می‌شود
- طی ماه‌ها یا سال‌ها توسط افکار و عادات ناسازگار تقویت می‌شود
- علل دقیق بی‌خوابی مزمن اغلب مبهم هستند
برخی علل پزشکی بی‌خوابی
بی‌خوابی می‌تواند ناشی از شرایط پزشکی مختلف باشد که برخی خفیف و برخی جدی‌تر هستند. این شرایط می‌توانند مستقیماً باعث بی‌خوابی شوند یا علائمی ایجاد کنند که خواب را مختل می‌کنند.
1. مشکلات تنفسی و آلرژی‌ها
- آلرژی‌های تنفسی و سینوسی
- آسم
- آپنه خواب
2. اختلالات گوارشی
- رفلاکس معده (GERD)
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
3. مشکلات غدد درون‌ریز
- پرکاری تیروئید
- کم‌کاری تیروئید
- دیابت
4. اختلالات عصبی
- بیماری پارکینسون
- آلزایمر
- سندرم پای بی‌قرار
5. شرایط مرتبط با درد
- آرتروز
- فیبرومیالژیا
- کمردرد مزمن
- میگرن
6. مشکلات قلبی-عروقی
- فشار خون بالا
- بیماری‌های قلبی
7. اختلالات روانپزشکی
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال دوقطبی
8. سایر شرایط
- منوپوز و تغییرات هورمونی
- سندرم خستگی مزمن
داروها به عنوان علت بی‌خوابی
برخی داروهای رایج که می‌توانند باعث بی‌خوابی شوند عبارتند از:
- داروهای سرماخوردگی و آلرژی
- داروهای فشار خون
- داروهای قلبی
- داروهای تیروئید
- قرص‌های ضد بارداری
- داروهای آسم
- داروهای ضد افسردگی
- استروئیدها
- برخی داروهای ضد تشنج
نکته مهم: اگر فردی مشکوک است که داروهایش باعث بی‌خوابی می‌شوند، باید با پزشک خود مشورت کند و هرگز نباید بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را قطع یا تغییر دهد.توجه به این نکته ضروری است که تشخیص دقیق علت بی‌خوابی و درمان مناسب آن نیازمند ارزیابی پزشکی است. در بسیاری از موارد، درمان بیماری زمینه‌ای می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
درمان بی خوابی
- توصیه‌های بهداشت خواب
- درمان شناختی رفتاری (CBT) ساختاریافته
- درمان دارویی (در موارد خاص و معمولاً در ترکیب با سایر روش‌ها)
نکات مهم
- بی‌خوابی در زنان بیشتر گزارش می‌شود و با افزایش سن افزایش می‌یابد
- تقریباً یک سوم مراجعه‌کنندگان به پزشک عمومی و دو سوم مراجعه‌کنندگان به خدمات روانپزشکی از مشکلات خواب شکایت دارند
- مسیرهای مدیریت بی‌خوابی در مراقبت‌های اولیه اغلب ضعیف توسعه یافته‌اند
