ترس‌های شبانه: درک و مدیریت اختلالات خواب کودکان
دلیل ترس های شبانه کودکان در خواب چیست؟
شاید برای شما والدین عزیز این که فرزندتان شبها ناگهان از خواب پریده و فریاد بکشد رخ داده و طبیعتا ناخوشایند بوده و بابت آن ممکن است دل آزرده و نگران نیز شده باشید. اما باید به این موضوع اشراف داشته باشید که نمود تمامی این ترس های شبانه در کودکان نشانه هایی است که بیان گر اختلالات خواب در آنهاست و نباید به سادگی از کنار آنها بگذرید. ممکن است فرزند دلبندتان دچار مشکلات سلامتی باشد پس این را در نظر داشته باشید که پیگیری و رسیدگی به آن ها می تواند از بروز مشکلات جدی تر در آینده پیشگیری کند.مراجعه به دکتر متخصص خواب و انجام تست (پلی سومنوگرافی) در کلینیک خواب میتواند در ریشه یابی و رفع اختلالات کودکتان قدم شایان توجهی باشد.
ترس‌های شبانه، که به عنوان اختلالات خواب شناخته می‌شوند، یکی از چالش‌های رایج در دوران کودکی هستند که می‌توانند به شدت بر کیفیت خواب کودک و آرامش خانواده تأثیر بگذارند. این اختلالات، که معمولاً در سنین پایین‌تر رخ می‌دهند، با علائمی چون جیغ زدن، حرکت‌های ناگهانی و احساس وحشت همراه هستند. در این مقاله به بررسی دقیق‌تر ترس‌های شبانه، علل، علائم و راهکارهای درمانی آنها خواهیم پرداخت.
ترس‌های شبانه چیست؟
ترس‌های شبانه یا “night terrors” به طور معمول در طول خواب عمیق (NREM) اتفاق می‌افتند و معمولاً در نیمه اول شب رخ می‌دهند. این اختلالات با بیدار شدن ناگهانی کودک همراه هستند و ممکن است شامل جیغ زدن، نشستن ناگهانی یا حتی حرکت در اتاق باشد. با این حال، کودک معمولاً هیچ خاطره‌ای از این وقایع ندارد و بعد از بیدار شدن به سختی آرام میشود (منبع).
علل ترس‌های شبانه
تحقیقات نشان داده‌اند که چندین عامل می‌توانند در بروز ترس‌های شبانه نقش داشته باشند:
- عوامل ژنتیکی: مطالعات نشان داده‌اند که ترس‌های شبانه ممکن است در خانواده‌ها شایع‌تر باشند (منبع).
- استرس و اضطراب: کودکانی که تحت فشارهای روانی یا استرس قرار دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند (منبع).
- خواب ناکافی: کمبود خواب میتواند باعث افزایش احتمال بروز ترس‌های شبانه شود (منبع).
- عوامل محیطی: وجود تلویزیون در اتاق خواب یا صداهای مزاحم نیز ممکن است بر کیفیت خواب تأثیر بگذارد (منبع).
علائم ترس‌های شبانه
تشخیص ترس‌های شبانه معمولاً آسان است زیرا شامل علائم مشخصی هستند:
- جیغ زدن یا فریاد زدن: کودک ممکن است به طور ناگهانی بیدار شود و شروع به جیغ زدن کند.
- حرکت ناگهانی: ممکن است کودک نشسته یا حتی از تخت بیرون بیفتد.
- عدم آگاهی: کودک معمولاً در حین وقوع ترس شبانه به نظر بیدار می‌رسد اما واقعاً هوشیار نیست و بعد از بیدار شدن هیچ خاطره‌ای از آن ندارد (منبع).
مدیریت و درمان ترس‌های شبانه
1. ایجاد محیط خواب مناسب
- محیط آرام: اطمینان حاصل کنید که اتاق خواب کودک آرام و تاریک باشد.
- تنظیم دما: دما باید متعادل باشد تا کودک راحت بخوابد.
2. رعایت عادات خواب منظم
- برنامه‌ریزی منظم برای خواب: ایجاد یک روال منظم برای خوابیدن و بیدار شدن میتواند به کاهش اضطراب کمک کند (منبع).
- اجتناب از محرک‌ها: مصرف کافئین و قند قبل از خواب باید محدود شود.
3. مشاوره با متخصصان
دکتر مصطفی امیری، فلوشیپ خواب و متخصص مغز و اعصاب، با ارائه مشاوره‌های تخصصی در کلینیک خواب خود، میتواند به والدین کمک کند تا علل زمینه‌ای ترس‌های شبانه را شناسایی کرده و راهکارهای مؤثری برای مدیریت آنها ارائه دهند.
4. تکنیک‌های آرامش‌بخش
- مدیتیشن و تنفس عمیق: این تکنیک‌ها می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.
فکت‌های علمی جدید (2020 تا کنون)
- بر اساس یک مطالعه، 30% تا 40% از کودکان در مقطعی از زندگی خود دچار ترس‌های شبانه می‌شوند (منبع).
- تحقیقات نشان داده‌اند که ترس‌های شبانه بیشتر در کودکان بین 1 تا 5 سال شایع هستند (منبع).
- یک مطالعه نشان داد که حدود 18.7% از کودکان پس از شیوع ویروس کرونا دچار افزایش تعداد کابوس‌ها و ترس‌های شبانه شده‌اند (منبع).
- ارتباط بین تلویزیون در اتاق خواب و افزایش احتمال ترس‌های شبانه وجود دارد (منبع).
- کمبود خواب یکی از عوامل اصلی بروز ترس‌های شبانه است (منبع).
- استرس روانی ناشی از مشکلات خانوادگی یا اجتماعی ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد (منبع).
- برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی ممکن است باعث بروز ترس‌های شبانه شوند (منبع).
- پژوهش‌ها نشان داده‌اند که والدینی که با فرزندان خود هم‌خواب می‌شوند، ممکن است خطر بروز ترس‌های شبانه را کاهش دهند (منبع).
- تحقیقات نشان داده‌اند که فرزندان مبتلا به ADHD بیشتر در معرض خطر ابتلا به ترس‌های شبانه هستند (منبع).
- یک مطالعه نشان داد که 35% تا 37% از کودکان نوپا دچار ترس‌های شبانه هستند (منبع).
- تجارب آسیب‌زا در دوران کودکی ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد (منبع).
- بیشتر کودکان تا سن نوجوانی از این اختلال خارج می‌شوند (منبع).
- برخی شرایط پزشکی مانند تب یا عفونت نیز ممکن است باعث تشدید این وضعیت شوند (منبع).
- تغییرات محیطی مانند صداهای بلند یا نور زیاد نیز می‌توانند بر کیفیت خواب تأثیر بگذارند (منبع).
با توجه به اهمیت شناخت و مدیریت صحیح ترس‌های شبانه، والدین باید نسبت به علائم آن آگاه باشند و در صورت لزوم با متخصصان مشورت کنند تا بتوانند بهترین راهکارها را برای فرزندان خود پیدا کنند.
چه کسی دچار ترس های شبانه میشود؟
ترس های شبانه نسبتا نادر هستند و تخمین زده میشود فقط در 3 تا 6 درصد از بچه ها اتفاق افتد، درحالی که تقریبا هر کودکی، گاهی اوقات دیدن کابوس را تجربه می کند. ترس های شبانه معمولا در کودکان بین 4 تا 12 ساله اتفاق می افتد، اما در نوزادان 18 ماهه نیز گزارش شده است.و به نظر می رسد این حالت کمی در میان پسران رایج تر است.این اختلال معمولا در نوجوانی برطرف می شود.
بعضی از بچه ها ممکن است ترس های شبانه را به ارث ببرند .حدود 80٪ آنها دارای عضوی در خانواده خود هستند که همچین تجربه ایی داشته و یا تجربه راه رفتن در خواب (مشابه نوع اختلال خواب) را داشته اند .
یک کودک ممکن است یک یا چند ترس شبانه را قبل از متوقف شدن کلی این حالت، تجربه کند. بیشتر اوقات ترس های شبانه خودشان به راحتی از بین می روند، هنگامی که سیستم عصبی بالغ می شود.
چه چیزهایی باعث ترس های شبانه می شود؟
ممکن است ترس های شبانه ناشی از:
- زندگی پر دغدغه و آسیب دیده
- تب
- کمبود خواب
- داروهایی که مغز را تحت تاثیر قرار می دهند
- خستگی بسیار زیاد
- بیماری
- اضطراب
- مصرف داروی جدید
- خوابیدن در محیط جدید یا دور از خانه
- عدم خواب کافی
- خوردن بیش از حد کافئین
ترس های شبانه
علائم ترس های شبانه چیست؟
علاوه بر تکرر و عودکنندگی این اختلال خواب همراه با گریه شدید و وحشت در هنگام خواب، و سختی در بیدارکردن کودک، اما ممکن هست کودکان مبتلا به ترس های شبانه این موارد را نیز تجربه کنند:
- به طور ناگهانی در رختخواب نشستن
- فریاد زدن
- با حالت پریشان ضجه زدن
- تنفس سریعتر
- سرگردانی و سردرگمی
- آشفته و سراسیمه عمل کردن
در این اختلال خواب بر خلاف کابوس، اکثر کودکان بعد از تجربه ترس های شبانه آن رویا را به یاد نمی آورند و حتی صبح روز بعد معمولا کل واقعه را به خاطر نمی آورند.پس از چند دقیقه یا گاهی اوقات دیگر، کودک به راحتی آرامش می یابد و به خواب می رود.
چه اتفاقی در هنگام ترس های شبانه می افتد؟
اصولا ترس های شبانه ی معمول، حدود 90 دقیقه پس از خوابیدن شروع می شود. کودک در رختخواب نشسته و فریاد می زند. گرچه به نظر می رسد کودک بیدار است، اما کودک گیج و سردرگم ،بهم ریخته وبی توجه و بدون واکنش به محرک هاست. به نظر می رسد که کودک از حضور والدین خود نیز آگاه نیست و معمولا صحبت نمی کنند. کودک ممکن است خود را به اطراف تخت بکوبد و واکنشی به دلداری دادن والدین نداشته باشد.
اکثر این وقایع تنها چند دقیقه به درازا می انجامد ، اما ممکن است تا 30 دقیقه هم طول بکشد تا کودک آرام شود و بتواند به حالت عادی خواب خود برگردد.
از آنجایی که کودک خواب آشفته و مختل شده ایی را تجربه کرده ، احتمال این که روز بعد خسته بیدار شود زیاد است و ممکن است اندازه و دامنه ی توجه اش کاهش پیدا کرده باشد. اگر نگران هستید، با دکتر فرزندتان صحبت کنید.
چگونه می توانم به کودکم کمک کنم؟
ترس های شبانه می تواند برای والدین بسیار ناراحت کننده باشد و ممکن است احساس ناراحتی کنند، وقتی که نمی توانند فرزندشان را آرام کنند. بهترین راه برای مقابله با ترس های شبانه این است که با صبوری منتظر شوید و اطمینان حاصل کنید که فرزند شما هنگام کوبیدن خود به اطراف صدمه نبیند. بچه ها معمولا در مدت چند دقیقه ساکن شده و خود به خواب میروند.
بهتر است سعی نکنید بچه ها را در هنگام ترس های شبانه بیدار کنید. چرا که این حرکت معمولا کارساز نیست ، و بچه هایی که از خواب بیدار می شوند، احتمالا سردرگم، گیج و بهم ریخته اند و ممکن است بیشتر طول بکشد تا ساکت شوند و دوباره به خواب بروند.
هیچ درمان ای برای ترس های شبانه وجود ندارد، اما می توانید از آنها جلوگیری کنید. سعی کنید:
- تنش فرزندتان را کاهش دهید
- یک روال خواب که ساده و آرامش بخش است ایجاد کنید
- اطمینان حاصل کنید که کودک شما به اندازه کافی استراحت می کند
- کمک به فرزند شما در از بین بردن
- اجازه ندهید فرزند شما خیلی دیر شود
اگر فرزند شما هر شب در همان زمان ترس های شبانه را تجربه کند، می توانید از 15-30 دقیقه قبل از بیدار شدن از خواب بیدار شوید تا ببینید آیا این امر به جلوگیری از آن کمک می کند.
درک واقعه شبانه می تواند موجب نگرانی شما شود – و به شما کمک می کند که یک خواب شبانه را به خودتان ببخشید. اما اگر حوادث شبانه بار اتفاق می افتد، با پزشک خود صحبت کنید که آیا یک مرجع به یک متخصص خواب نیاز است.
چه چیزی سبب پدید آمدن ترس های شبانه کودکان میشود؟
ترس های شبانه ناشی از تحریک بیش از حد سیستم مرکزی عصبی (CNS) در هنگام خواب است.
خواب در چندین مرحله اتفاق می افتد. ما در مرحله ی خواب حرکت سریع چشم (REM) شاهد رویاهایی ، از جمله کابوس ها هستیم.اما ترس های شبانه در اصولا در مرحله ی خواب عمیق غیر رم یا فاقد حرکت سریع چشم (NON REM) اتفاق می افتد. ترس های شبانه به لحاظ فنی یک رویا نیست، بلکه بیشتر شبیه واکنش ناگهانی ترس است هنگام گذار از یک مرحله خواب به مرحله ی دیگر اتفاق می افتد.
معمولا در طول شب 1/30تا 3 ساعت پس از به خواب رفتن کودک ، زمانی که خواب از عمیق ترین مرحله خواب غیر NREM به مرحله ی خواب REM حرکت و تغییر میکند. معمولا این انتقال هموار و به نرمی صورت میگیرد. اما گاهی اوقات کودک آشفته و سراسیمه می شود و این عکس العمل هراس گونه، ترس شبانه است.
