افرادی که خواب خوبی دارند هم ممکن است به دلیل بیماری های مختلف پزشکی از خواب آلودگی بیش از حد در طول روز رنج ببرند. گاهی اختلال خواب ممکن است نشانه ای از یک مشکل پزشکی یا اثرات نامطلوب داروها برای درمان این مشکل باشد. استرس در خصوص یک بیماری مزمن نیز می تواند باعث بی خوابی و خواب آلودگی روزانه شود.

بیماری های شایع اغلب با بی خوابی و مشکلات خواب همراه است: سوزش سر دل، دیابت، بیماری های قلبی عروقی، اختلالات اسکلتی عضلانی، بیماری کلیوی، مشکلات روانی، اختلالات عصبی، مشکلات تنفسی و بیماری تیروئید. علاوه بر این، برخی از داروهای تجویزی و بدون نسخه که برای درمان این بیماری ها و سایر مشکلات بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند، می توانند کیفیت و کمیت خواب را مختل کنند.

از بی خوابی رنج میبرید؟ تاکنون چیزی درباره تست خواب شنیده اید؟

چنانچه از بی خوابی هر یک از اختلالات خواب رنج می برید، همین امروز با کلینیک ما تماس حاصل نمایید.

بیماری های مزمن

سوزش سر دل

دراز کشیدن در رختخواب، اغلب سوزش سر دل را افزایش می دهد. این وضعیت در اثر بازگشت اسید معده به مری ایجاد می شود. شما می توانید با پرهیز از غذاهای سنگین و چرب و همچنین عدم مصرف قهوه و الکل در شب، از بروز این مشکل پیشگیری کنید. شما همچنین می توانید از نیروی گرانش در جهت بهبود خود استفاده کنید و با قرار دادن بالشی زیر تشک خود، بخش فوقانی بدن خود را بالا ببرید. همچنین داروهای بدون نسخه و تجویزی که باعث ترشح اسید معده می شوند نیز می توانند کمک کننده باشند.

دیابت

دیابت یک بیماری شایع و مزمن است که مشخصه آن افزایش گلوکز خون یا قند خون می باشد. این اتفاق زمانی می افتد که سلول های شما به طور مناسب به انسولین (هورمون ترشح شده توسط پانکراس) پاسخ نمی دهد و پانکراس قادر به تولید انسولین بیشتر نباشد. افراد مبتلا به دیابت که میزان قند خون شان به خوبی کنترل نشده باشد، ممکن است بنا به دلایل زیر مشکلات خواب را تجربه کنند:

• تعریق شبانه
• نیاز مکرر به ادرار کردن
• علائم هیپوگلیسمی (قند خون پایین)

اگر دیابت موجب آسیب دیدگی عصب های پا شده است، جنبش ها یا درد شبانه نیز ممکن است خواب را مختل سازد.

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی وضعیتی است که با مشخصه کاهش تدریجی توانایی قلب در «پمپ» یا گردش خون کافی شناخته می شود. نارسایی قلب می تواند باعث تجمع مایعات در ریه ها و بافت ها شود. بیماران مبتلا به نارسایی قلبی ممکن است در طول شب بیدار شوند و احساس تنگی نفس داشته باشند، زیرا در حالت خوابیده، مایعات بدن بیش از حد در اطراف ریه ها تجمع می یابد. با استفاده از بالش برای بالا بردن بدن ممکن است این مشکل کمتر شود. این افراد همچنین می توانند درست حین به خواب رفتن، بیدار شوند. این بدان خاطر است که آنها با یک الگوی تنفسی مشخص به نام تنفس شین-استوکس (یک سری تنفس های به طور فزاینده عمیق و پس از آن به پایان رسیدن تنفس) به خواب می روند.

به رغم این اختلال تنفسی، داروهای خوابیدن بنزودیازپین به برخی از افراد کمک می کنند اما برخی دیگر ممکن است لازم باشد از اکسیژن ساز یا دستگاهی استفاده کنند که فشار هوا را در حفره های دهانی و حفره قفسه سینه افزایش می دهد تا با کمک آن راحت تر تنفس کنند و به راحتی بخوابند.

مردان مبتلا به نارسایی قلبی اغلب دارای آپنه انسدادی خواب (اختلال تنفسی حین خواب با مشخصه بیدار شدن مکرر شبانه) هستند که می تواند خواب را مختل سازد و منجر به خواب آلودگی روزانه و تشدید نارسایی قلبی شود. در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر، نوسانات طبیعی در ریتم های شبانه روزی ممکن است منجر به آنژین صدری (درد قفسه سینه)، آریتمی (ضربان قلب نامنظم) و یا حتی حمله قلبی در خواب شود.

اختلالات اسکلتی عضلانی

درد آرتریت می تواند شرایط را برای خواب و استراحت فرد مبتلا در زمان تغییر پوزیشن خواب دشوار سازد. علاوه بر این، درمان با استروئید ها اغلب موجب بی خوابی می شود. ممکن است متوجه شوید مصرف آسپرین یا داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی درست قبل از خواب، مفید است تا درد و تورم مفاصل تان در طول شب را از بین ببرد.

افرادی که مبتلا به فیبرومیالژیا (وضعیتی که مشخصه آن درد رباط و تاندون ها است) هستند، ممکن است در صبح، مانند یک فرد مبتلا به آرتروز با احساس خستگی و انقباض و درد بیدار شوند. محققانی که خواب افراد مبتلا به فیبرومیالژیا را تجزیه و تحلیل کردند، دریافتند که حداقل نیمی از این افراد خواب عمیق غیر طبیعی دارند که در آن امواج مغزی آهسته با امواجی که معمولا با خواب آرام (الگوی خواب آلفا-دلتا) مرتبط است، ترکیب می شوند.

بیماری کلیوی

افراد مبتلا به بیماری کلیوی دارای کلیه هایی هستند که به گونه ای آسیب دیده اند و دیگر نمی توانند مایعات را فیلتر کنند، مواد زائد را از بین ببرند و الکترولیت ها را به طور موثر حفظ کنند. بیماری کلیوی می تواند منجر به تجمع مواد زائد را در خون شده و باعث بیخوابی یا علائم سندرم پای بی قرار شود. اگر چه محققان علت آن را مطمئن نیستند، اما دیالیز کلیه یا پیوند کلیه، خواب را در همه افراد به حالت طبیعی باز نمی گرداند.

نوکتوریا

نوکتوریا نیاز به بیدار شدن مکرر برای ادرار کردن در طول شب است. این یک علت شایع بی خوابی، به ویژه در بین افراد سالمند محسوب می شود. این وضعیت حتی در مورد خفیف باعث می شود فرد حداقل دو بار در شب برای رفتن به توالت بیدار شود. در موارد شدید، فرد ممکن است تا پنج یا شش بار بیدار شود.

نوکتوریا ممکن است ناشی از افزایش سن باشد اما علل دیگر شامل بیماری های خاص (نارسایی قلبی، دیابت، عفونت دستگاه ادراری، بزرگ شدن پروستات، نارسایی کبد، مولتیپل اسکلروز، آپنه خواب)، داروها (به ویژه دیورتیک ها) و مصرف مایعات بیش از حد بعد از شام می باشد.

درمان های نوکتوریا به سه دسته تقسیم می شوند:

• درمان برای اصلاح علل پزشکی
• مداخلات رفتاری
• دارو

گام اول این است که سعی کنید علت این وضعیت را شناسایی و رفع کنید. اگر این مورد ناموفق بود، سعی کنید از عادات رفتاری مانند کاهش میزان مصرف مایعات در دو ساعت منتهی به خواب، به ویژه کافئین و الکل پیروی کنید. اگر نوکتوریا ادامه یابد، پزشک تان ممکن است یکی از معدود داروهای مورد تایید برای درمان بیش فعالی مثانه را برای تان تجویز کند.

بیماری تیروئید

غده تیروئید بیش از حد فعال (پر کاری تیروئید) می تواند منجر به مشکلات خواب شود. این اختلال بیش از اندازه سیستم عصبی را تحریک می کند و باعث می شود به خواب رفتن دشوار شود و موجب تعریق شبانه و در نهایت برانگیختگی در طول شب می گردد. احساس سرما و خواب آلودگی نیز نشانه هایی از کم کاری تیروئید محسوب می شوند.

از آنجایی که عملکرد تیروئید بر روی تک تک اعضا و سیستم های بدن تاثیر می گذارد، علائم می تواند گسترده تر و گاهی اوقات سخت تر باشند. بررسی عملکرد تیروئید نیاز به انجام یک آزمایش خون ساده دارد، بنابراین اگر متوجه علائم غیر قابل توضیحی شدید، از پزشک خود درخواست تجویز آزمایش تیروئید کنید.

مشکلات تنفسی

تغییرات مرتبط با سیرکادین در تون عضلات اطراف مسیرهای هوایی ممکن است موجب تشدید مسدودیت راه های هوایی در طول شب شود و احتمال را برای حملات آسم شبانه که به طور ناگهانی باعث اختلال خواب می شود، افزایش دهد.

مشکلات تنفسی و یا ترس از حمله ممکن است باعث شود به خواب رفتن دشوار شود. زیرا استفاده از استروئیدها و یا سایر داروهای تنفسی که اثر تحریک کننده نیز دارند، شبیه به کافئین عمل می کنند.

افرادی که دارای آمفیزم یا برونشیت هستند ممکن است به علت تولید بیش از حد خلط، تنگی نفس و سرفه در خوابیدن با مشکل مواجه شوند.

داروها

در برخی موارد مصرف داروهای متعددی موجب بروز بی خوابی و در موارد دیگر منجر به خواب آلودگی می شوند. در این شرایط پزشک می تواند با جایگزین کردن دارویی دیگر به مشکل خواب شما کمک کند.

داروهایی که ممکن است موجب بی خوابی یا گاها خواب آلودگی در شما شوند به شرح زیر هستند:

• مسدود کننده های بتا: مورد استفاده در درمان فشار خون بالا، مشکلات ریتم قلب و آنژین قلبی
• کلونیدین: مورد استفاده در درمان فشار خون بالا، گاهی اوقات به عنوان یک داروی آف لیبل برای ترک مصرف الکل، ترک سیگار و برخی مشکلات قلبی
• دیورتیک ها (ادرار آورها): مورد استفاده در درمان فشار خون بالا
• داروهای حاوی الکل: مورد استفاده در درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلونزا
• داروهای حاوی کافئین: مورد استفاده در درمان کمبود هوشیاری، سردرد و سایر دردها
• محصولات جایگزین نیکوتین: مورد استفاده در درمان ترک سیگار و دخانیات
• آنتی هیستامین های آرام بخش: مورد استفاده در درمان سرماخوردگی، علائم آلرژی و بیماری حرکت
• مهار کننده های باز جذب سروتونین انتخابی: مورد استفاده در درمان افسردگی و اضطراب
• محرک های سیستم سمپاتیک: مورد استفاده در درمان اختلال نقص توجه
• تئوفیلین: مورد استفاده در درمان آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
• هورمون تیروئید: مورد استفاده در درمان کم کاری تیروئید

چنانچه از بی خوابی هر یک از اختلالات خواب رنج می برید، همین امروز با کلینیک ما تماس حاصل نمایید.

اختلالات سلامت روان

تقریبا تمام افراد مبتلا به اضطراب یا افسردگی، در به خواب رفتن و حفظ مشکل دارند. ناتوانی در به خواب رفتن به نوبه خود، ممکن است به ترس و تنش مداوم فرد مبتلا نسبت به مشکل خواب خود گردد.

اضطراب عمومی

اضطراب شدید که همچنین با عنوان “اختلال اضطراب عمومی” تشریح شده است و با احساس آزار دهنده نگرانی، هراس و دلهره، یا ناامیدی مشخص می شود، می تواند موجب بروز مشکلات خواب شود. این احساسات، غیر منتظره و شدید است و می تواند زندگی روزمره فرد را به خطر بیاندازد.

افراد مبتلا به اضطراب عمومی معمولا بیش از حد و به طور مکرر نگران هستند و این وضعیت تقریبا هر روز و به مدت شش ماه یا بیشتر تداوم دارد. علائم شایع این وضعیت شامل مشکل در به خواب رفتن، مشکل حفظ خواب و احساس خواب آلودگی پس از بیدار شدن است.

انواع فوبیا و حملات هراس

فوبیا ها که به هراس شدید از یک جسم یا یک وضعیت خاص گفته می شود، به ندرت باعث مشکلات خواب می شوند مگر این که فوبیا مربوط به خود خواب باشد (مانند ترس از کابوس یا اتاق خواب). از سوی دیگر، حملات هراس اغلب در شب اتفاق می افتند. در واقع، زمان حملات شبانه به روانپزشکان کمک کرده است که این اپیزود ها را مبتنی بر مسائل زیست شناختی در نظر بگیرند.

حملات هراس مرتبط با خواب در طول خواب رخ نمی دهد، بلکه در مرحله N2  (خواب سبک) و مرحله N3  (خواب عمیق) که خالی از عوامل روانشناختی هستند، اتفاق می افتد. در بسیاری از فوبیا ها و اختلالات هراس، تشخیص و درمان مشکل زمینه ای (اغلب با داروهای ضد اضطراب) ممکن است اختلال خواب را بر طرف کند.

افسردگی

از آنجایی که تقریبا 90٪ افراد مبتلا به افسردگی دارای بی خوابی جدی نیز هستند، پزشک با در نظر گرفتن افسردگی به عنوان علت احتمالی، بی خوابی را در فرد مبتلا به افسردگی ارزیابی می کند. بیدار شدن از خواب خیلی زود در صبح یک نشانه بارز افسردگی است و برخی از افراد افسرده نیز در به خواب رفتن یا کامل خوابیدن در طول شب دچار مشکل می شوند.

در افسردگی مزمن با شدت پایین (که با نام دیستایمیا نیز شناخته می شود)، بی خوابی یا خواب آلودگی ممکن است یکی از نشانه های برجسته آن باشد. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است افرادی که افسرده هستند، زمان کمتری را در خواب موج آهسته می گذرانند و ممکن است در ابتدای شب سریعتر خواب شان ببرد.

اختلال دو قطبی

اختلال خواب یکی از ویژگی های برجسته اختلال دوقطبی (همچنین با نام بیماری افسردگی مانیک نیز شناخته می شود) به شمار می رود. کمبود خواب می تواند علائم مزمن را تشدید کند یا موجب بروز آن شود. در افسردگی مانیک، فرد ممکن است برای چند روز نخوابد. چنین اتفاقاتی اغلب منجر می شود فرد در چند روز آینده بیشتر در رختخواب بماند.

اسکیزوفرنی

برخی از افراد مبتلا به در ابتدای مراحل شدید اسکیزوفرنی، بسیار زود می خوابند. در بین این اپیزود ها، الگوهای خواب این گونه افراد به احتمال زیاد بهبود می یابند، اگر چه بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به ندرت به میزان طبیعی خواب عمیق می رسند.

چنانچه از بی خوابی هر یک از اختلالات خواب رنج می برید، همین امروز با کلینیک ما تماس حاصل نمایید.

اختلالات عصبی

برخی اختلالات مغزی و عصبی می توانند منجر به بی خوابی شوند که در ادامه شرح داده ایم.

دمانس (زوال عقل)

بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل یا دمانس ممکن است تنظیم خواب و سایر عملکرد های مغز را مختل سازد. سرگردانی، بی حوصلگی، خشم و تحریک پذیری در طول عصر و شب، یک پدیده شناخته شده به عنوان “اختلال غروب زدگی” است که مستلزم نظارت مستمر مراقبت کنندگان و دور کردن استرس های بزرگ از این گونه افراد است. در چنین مواردی، مصرف دوزهای کوچکی از داروهای ضد روان پریشی به نسبت داروهای بنزودیازپین مفیدتر است.

صرع

در افرادی که مبتلا به صرع (وضعیتی است که فرد مبتلا تشنج می کند) هستند، احتمال ابتلا به بی خوابی دو برابر است. اختلالات موج مغزی که موجب تشنج می شوند همچنین می تواند باعث نقص در خواب موج آهسته یا خواب REM شود. داروهای ضد انعقادی در ابتدا می تواند تغییرات کوچکی ایجاد کند، اما چنانچه در مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرند این اختلالات خواب را اصلاح می کنند.

از هر چهار نفر حدود یک نفر مبتلا به صرع، تشنجی می کند که عمدتا در شب رخ می دهد و موجب مختل شدن خواب و خواب آلودگی در طول روز می شود. محرومیت از خواب نیز می تواند منجر به تشنج شود، و این پدیده ای است که در دانش آموزان مقطع کالج در طول دوره های امتحانی شان بسیار دیده می شود؛ چرا که برخی از دانش آموزان پس از گذراندن این دوران، اولین تشنج را تجربه می کنند.

سردرد، سکته مغزی، و تومورها

افرادی که مستعد ابتلا به سردرد هستند باید سعی کنند از محرومیت از خواب اجتناب کنند، چرا که کمبود خواب می تواند باعث ایجاد سردرد در آن ها شود. هر دو سردرد های خوشه ای و میگرنی ممکن است با تغییرات در اندازه رگ های خونی که به قشر مغز منتهی می شود، مرتبط باشد. درد زمانی رخ می دهد که دیواره های رگ های خونی اتساع می یابد.

محققان بر این باورند که وقتی بدن با کمبود خواب مواجه می شود، زمان بیشتری را در خواب دلتا می گذراند، و زمانی که عروق بیشتر تحریک می شوند، طی کردن خواب REM احتمالا به طور چشمگیری موجب سردرد می شود. سردردی که موجب بیدار شدن افرا می شود اغلب میگرن است، اما برخی از میگرن ها می توانند با خواب راحت رفع شوند. خواب آلودگی همراه با سرگیجه، ضعف، سردرد یا مشکلات بینایی ممکن است یک مشکل جدی مانند تومور مغزی یا سکته مغزی باشد که به مراقبت های فوری پزشکی نیاز دارد.

بیماری پارکینسون

تقریبا همه افراد مبتلا به بیماری پارکینسون بی خوابی دارند. جدال آن ها تنها در وارد شدن و خروج از رختخواب است، و این بیماری اغلب خواب را مختل می کند. برخی از برانگیختگی ها ناشی از لرزش و حرکات ناشی از پارکینسون است و برخی دیگر به نظر می رسد از خود اختلال ناشی می شود. در نتیجه، خواب آلودگی روزانه امری شایع است.

درمان با قرص های خواب آور ممکن است دشوار باشد زیرا برخی از داروها می توانند علائم پارکینسون را بدتر کنند. برخی از بیماران برای درمان پارکینسون دارو مصرف می کنند، ممکن است کابوس های شدیدی ببینند؛ برخی دیگر نیز اختلال خواب REM را تجربه می کنند. با این حال، استفاده از این داروها در شب برای حفظ حرکت لازم جهت تغییر پوزیشن در بستر مهم است. محافظ تخت ممکن است حرکت را برای افرادی که پارکینسون دارند آسان تر کند و به این ترتیب، خواب بهتری داشته باشند.

برگرفته از: راهنمای یک استراحت خوب شبانه، یک گزارش پزشکی ویژه منتشر شده توسط انتشارات بهداشت هاروارد

چنانچه از بی خوابی هر یک از اختلالات خواب رنج می برید، همین امروز با کلینیک ما تماس حاصل نمایید.

شاد و سلامت باشید.

تحقیق و ترجمه: مینو زرفش