نوکتوریا چیست؟
اگر هر شب بیش از یک بار برای رفتن به دستشویی از خواب بیدار می شوید، احتمال دارد به اختلال نوکتوریا یا ادرار در شب (ادرار شبانه) دچار باشید. اختلال خواب ناشی از تکرر ادرار در شب می تواند کیفیت زندگی تان را تحت تاثیر قرار دهد.
حدود یک سوم بزرگسالان 30 سال به بالا، نوکتوریا را تجربه می کنند. این اختلال با بالا رفتن سن در افراد، افزایش و شدت می یابد. نوکتوریا ممکن است از عادات سبک زندگی یا یک بیماری زمینه ای نشات بگیرد.
این اختلال می تواند در اثر موارد زیر حاصل شود:
- پر ادراری: وضعیتی که بدن در یک بازه 24 ساعته بیش از حد ادرار تولید می کند.
- پر ادراری شبانه: وضعیتی که بدن در طول شب بیش از حد ادرار تولید می کند.
- مشکلات نگه داری مثانه: هنگامی که مثانه ادرار را به خوبی نگه نمی دارد یا به خوبی آزاد نمی سازد.
- نوکتوریا مختلط: هنگامی که بیش از یکی از این مشکلات نامبرده برای تان بروز یابد
در خصوص این که چرا باید برای دستشویی کردن چندین بار از خواب شبانه بیدار شوید، بهتر است با پزشک تان مشورت کنید. گاهی اوقات این اختلال به سادگی درمان می شود و در برخی موارد نیز ممکن است به درمان های جدی تری نیاز داشته باشد.
علائم نوکتوریا چیست؟
اگر هر شب برای رفتن به دستشویی دو بار یا تعداد دفعات بیشتری بیدار می شوید، طبیعی نیست. این یک نشانه واضح از نوکتوریا است. ما باید بتوانیم بدون نیاز به استفاده از دستشویی به مدت 6 تا 8 ساعت در شب بخوابیم.
بیدار شدن برای رفتن به دستشویی آشکارا بر کیفیت خواب و کیفیت زندگی شما تاثیر می گذارد. اکثر افراد بدون داشتن خواب خوب کارایی نخواهند داشت. این امر باعث می شود ما در طول روز بد خلق و بهره وری کمتری داشته باشیم. به مرور زمان، خواب ضعیف می تواند برای بسیاری از ما مشکلاتی جدی ایجاد کند.
مهم است به یاد داشته باشیم که نوکتوریا نشانه ای از چیزی است که در بدن ما اتفاق می افتد و این وضعیت به خودی خود ایجاد نشده است.
علل نوکتوریا چیست؟
ادرار شبانه می تواند از یک عادت ساده مانند نوشیدن مایعات بیش از حد (به خصوص کافئین یا الکل) قبل از خواب نشات بگیرد. یا ممکن است از مصرف داروهای خاص، بیماری یا کاهش ظرفیت مثانه باشد.
عادات سبک زندگی زیر، از علل شناخته شده نوکتوریا در مردان و زنان به شمار می رود:
- مصرف بیش از حد مایعات قبل از خواب (به خصوص کافئین یا الکل)
- الگوهای رفتاری (شما بدن خود را عادت داده اید برای رفتن به دستشویی در طول شب بیدار شود، حتی اگر لازم نیست بروید)
- زمان بندی یا دوز داروها مانند داروهای دیورتیک (قرص های آب)، گلیکوزید های قلب، دمکلوسیکلین، لیتیوم، متاکسیفلوران، فنیتوین، پروپوکسیفن و ویتامین D بیش از حد
- اختلالات خواب مانند بی خوابی یا آپنه خواب
بیماری های زمینه ای زیر نیز می توانند منجر به بروز نوکتوریا شوند:
- دیابت
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی، بیماری عروقی یا نارسایی احتقانی قلب
- انسداد مثانه (سنگ مثانه)، التهاب یا مشکلات دیگر که بر ظرفیت مثانه تاثیر می گذارد (مانند جراحی مثانه یا فیبروز)
- علائم مثانه بیش از حد فعال
- انسداد پروستات
- پرولاپس واژن
- یائسگی
- زایمان
- پرولاپس لگن
- بزرگ شدن پروستات (هیپرپلازی پروستات)
- سندرم پای بی قرار
- ادم در اندام های تحتانی، یا تورم پا
- کیستیت بینابینی
- کاهش ظرفیت مثانه
- پر ادراری شبانه (زمانی که بدن شما بیش از حد ظرفیت مثانه، در شب ادرار تولید می کند)
اغلب چندین مورد از این مسائل ممکن است به طور همزمان اتفاق بیفتد.
نوکتوریا چگونه تشخیص داده می شود؟
در ابتدا باید علت بروز تکرر ادرار در شب برای شما و پزشک تان روشن شود. از شما در مورد علائم و وضعیت سلامت تان سوالاتی پرسیده می شود. پزشک تان همچنین ممکن است از شما بخواهد که دفتر یادداشتی، اطلاعات خواب و تخلیه مثانه خود را برای کمک به تشخیص ثبت کنید. این اطلاعات باید شامل مواردی مانند نوع و میزان مایعاتی که می نوشید، و تعداد دفعاتی که برای رفتن به دستشویی بیدار می شوید، باشد.
برخی از سؤالاتی که ممکن است پزشک تان از شما بپرسد عبارتند از:
- چه زمانی برای اولین بار علائم نوکتوریا در شما شروع شد؟
- چند بار در شب برای رفتن به دستشویی بیدار می شوید؟
- آیا هر بار مقدار کمی ادرار می کنید یا مقدار زیاد؟
- آیا مقدار ادرار تان تغییر کرده است (افزایش یا کاهش)؟
- چه مقدار کافئین یا الکل هر روز مصرف می کنید؟ و چه زمانی؟
- آیا فکر می کنید خواب کافی دارید؟
- آیا رژیم غذایی تان اخیرا تغییر کرده است؟
- آیا شب ها جای تان را خیس می کنید؟ (نشت ادرار دارید؟)
اگر پزشک تان نیاز به اطلاعات بیشتری داشته باشد، ممکن است یکی از موارد زیر را توصیه کند:
- کشت و آزمایش ادرار: بررسی عفونت، خون ناخواسته و عناصر دیگر در ادرار.
- آزمایش خون: بررسی کلیه و تیروئید، سطح کلسترول و وجود کم خونی، دیابت و سایر مشکلات.
- اسکن مثانه: نشان می دهد که بعد از رفتن به دستشویی، ادرار هنوز در مثانه است یا خیر.
- سيستوسکوپي: برای تایید یا رد تومور يا ساير علل علائم توسط يک لوله باریک با يک لنز کوچک که به داخل مثانه هدایت می شود.
- تست یوروداینامیک: بررسی می کند که چگونه دستگاه ادراری، ادرار نگه می دارد و دفع می کند.
نوکتوریا چگونه درمان می شود؟
تغییر سبک زندگی:
- مصرف مایعات در شب را محدود کنید.
- در طول روز مقدار زیادی مایعات بنوشید (به خصوص آب)، اما مصرف مایعات را 2 تا 4 ساعت قبل از خواب محدود کنید. حتما الکل و کافئین (نوشابه، چای و قهوه) را محدود کنید.
- استفاده از دیورتیک ها (ادرار آور) را کنترل کنید.
- اگر مجبور به مصرف دیورتیک هستید، حداقل 6 ساعت قبل از این که به خواب بروید، این کار را انجام دهید. این به کاهش تعداد دفعاتی که در طول شب ادرار می کنید، کمک می کند.
- پاهای خود را در سطح بالا قرار دهید یا از جوراب فشرده سازی استفاده کنید. بعضی از افراد، تجمع مایعات در پا را تجربه می کنند. هنگامی که پاهای خود را در سطح بالا قرار می دهید، به توزیع مجدد مایعات در جریان خون کمک می کند و نیاز به ادرار کردن را کاهش می دهد. جوراب های فشرده سازی الاستیک، با فشار آوردن روی پاها از تجمع مایعات در پا جلوگیری می کنند.
- از چرت بعد از ظهر لذت ببرید. هنگامی که خواب تان کم است، یک چرت کوتاه در طول روز می تواند به شما کمک کند کمبود خواب تان را جبران کنید. چرت زدن همچنین می تواند مایعات را به جریان خون تان جذب کند. با این حال، مراقب باشید که بیش از حد طولانی یا اغلب در طول روز نخوابید. زیرا ممکن است الگوهای خواب شبانه تان را مختل کنید.
کنترل:
اگر جای تان را خیس می کنید، محصولات متعددی برای کمک به جلوگیری از نشت ادرار و خشک ماندن رختخواب تان وجود دارد. به عنوان مثال، استفاده از تشک ضد آب، شورت های جاذب و محصولات مراقبت از پوست.
داروها:
اگر تغییر در سبک زندگی به تنهایی به نوکتوریای شما کمک نمی کنید، برخی از داروها ممکن است کمک کننده باشند. بعضی از افراد یک نوع دارو، سپس نوع دیگری را امتحان می کنند تا زمانی که متوجه شوند چه دارویی برای آنها بهتر است. همه از گزینه های داروهای تجویزی سود نمی برند.
برخی از این داروها عبارتند از:
- داروهایی که به کلیه کمک می کند ادرار کمتری تولید کند. به عنوان مثال، دسموپرسین (DDAVP®).
- داروهای ضد انعقادی برای درمان مشکلات عضلانی مثانه. اگر اسپاسم داشته باشید، مصرف این داروها مثانه را شل می کنند. این ها برای درمان مثانه بسیار فعال استفاده می شوند. برای مثال، دارفناسین (Enablex®)، Oxybutynin (Ditropan®)، Tolterodine (Detrol®)، Trospium Chloride (Sanctura®) یا Solifenacin (VESIcare®).
- داروهای دیورتیک برای تنظیم تولید ادرار و فشار خون بالا. به عنوان مثال، Bumetanide (Bumex®)، Furosemide (Lasix®).
اگر یک بیماری زمینه ای منجر به نوکتوریا شده باشد، درمان آن بیماری مطمئنا کمک خواهد کرد. از این رو درمان دیابت، فشار خون بالا، نارسایی احتقانی قلب، آپنه انسدادی خواب و یا بزرگ شدن پروستات بسیار حائز اهمیت است. همچنین تغییر زمان بندی و دوز داروهای تجویز شده نیز بسیار موثر است.
چنانچه از این اختلال رنج می برید، جهت مشاوره و یا گفتگو با متخصص خواب، روی این لینک کلیک کنید تا با یکی از متخصصین ما مشاوره تلفنی انجام دهید.
شاد و سلامت باشید.
تحقیق و ترجمه: مینو زرفش
