خواب چیست؟
قبل از اینکه وارد این بحث شویم که چگونه الکل باعث بروز خروپف می شود، بسیار حائز اهمیت است که بدانیم اصلا خواب چیست و چگونه مصرف الکل می تواند بر روی خواب تاثیر بگذارد.
خواب یک حالت ناخودآگاه چرخشی طبیعی است که طی آن فرد می تواند بلافاصله بیدار شود. خواب نیز همچون آب و غذا، یک نیاز حیاتی به شمار می رود. بنا بر نظریات متخصصان خواب، برای بازسازی دستگاه عصبی، تنظیم دمای بدن، بهبود حافظه و پردازش اطلاعات و حفظ انرژی، خواب امری ضروری است.
فرایند خواب شامل یک چرخه طبیعی بین دو نوع خواب است: حرکت سریع چشم، یا خواب REM و حرکت غیر سریع چشم، یا خواب نان رم (NREM). خواب NREM عملکرد مغز را کاهش می دهد اما بدن همچنان حرکت می کند. علائم حیاتی مانند فشار خون، تنفس و میزان ضربان قلب کاهش می یابد و پایدار است. خواب REM در واقع خوابی عمیق تر است و به نظر می رسد هنگامی که توسط یک اسکن EEG نظارت می شود، مغز فعال باشد. به رغم حرکت سریع چشم به عقب و جلو، حرکات اختیاری عضلانی به حداقل می رسد، و از همین روست که نام این مرحله خواب را حرکت سریع چشم می نامند. خواب REM همان زمانی است که دیدن رویا رخ می دهد و به عنوان بخشی از عملکرد پردازش اطلاعات مغز در نظر گرفته می شود.
اثرات الکل بر روی خواب
یکی از فراگیرترین باورهای غلط در مورد بی خوابی این است که مصرف الکل موجب خواب شبانه بهتری می شود. درست است که مصرف الکل کمک می کند انسان ریلکس تر شود و سریع تر به خواب برود، اما همچنین باعث ایجاد یک خواب کم کیفیت می شود و زمان خواب REM را نیز کاهش می دهد.
نوشیدن الکل قبل از خواب، عوارض جانبی متعددی از جمله خواب سبک تر دارد که مشخصه بارز آن، بیداری مکرر در طول شب است. برخی از افراد تعریق شبانه و دیدن رویاهای واضح را نیز گزارش می دهند. خواب REM، که عامل ضروری در روند خواب ترمیمی است، در اوایل شب کاهش می یابد. با این حال، خواب REM در نیمه دوم بهبود می یابد. با این وجود، از دست دادن خواب REM، بسیار زیان آور است.
با وجودی که الکل باعث می شود مصرف کنندگان به سرعت به خواب بروند، بخش NREM چرخه خواب (خواب بدون رویا) عمیق تر و طولانی تر می شود. بدون خواب REM کافی، افراد حین بیدار شدن از خواب احساس خستگی می کنند. هر چقدر الکل بیشتری مصرف شود، مدت خواب NREM طولانی تر می شود. علاوه بر این، مصرف الکل موجب بیداری بیشتر شما در شب می شود؛ چرا که کیفیت خواب کاهش یافته است.
الکل به طرق مختلفی از جمله خروپف، اختلال در خواب REM، بی خوابی، شدت یافتن آپنه خواب و ایجاد حالت خماری در بدن، می تواند بر روی خواب تاثیر بگذارد. هر کدام از این ها باعث کاهش کیفیت خواب می شود و می تواند منجر به مشکلات سلامتی شوند.
ارتباط مصرف الکل و خروپف
الکل در دسته کاهش دهنده فعالیت بدنی طبقه بندی شده است. الکل نیز مانند آرام بخش، از سراسر بدن عبور می کند و توانایی مغز را برای پاسخ دادن به محرک ها کاهش می دهد. اثر آرام بخش آن موجب شل شدن عمیق عضلات، حتی بیشتر از آنچه در خواب طبیعی رخ میدهد، می شود. در نتیجه، اوروفارینکس (حلق دهانی یا بخش میانی گلو) در حین خواب، در مقایسه با زمان هوشیاری سریعتر شل و افتاده می شود. افتادگی اوروفارینکس، یکی از دلایل اصلی خروپف به شمار می رود.
در حالی که خروپف برای فردی که در کنار شما می خوابد آزار دهنده است و باعث مختل شدن خواب وی می شود، برخی از مردم پس از نوشیدن الکل دچار حمله آپنه خواب می شوند. آپنه خواب زمانی اتفاق می افتد که تنفس یک فرد به طور موقت در حین خواب متوقف شود. پاسخ بدن این است که هوا را برای دریافت اکسیژن به داخل بکشد. در این حین، کشیدن نفس به داخل موجب ایجاد صدای بلندی می شود.
در حالی که این نشانه با تشخیص بالینی آپنه خواب متفاوت است، اما همچنان منجر به نگرانی می شود، به خصوص اگر فرد قبل از خواب، الکل مصرف کرده باشد. افراد مبتلا به این آپنه خواب موقت، اغلب می بینند که با احساس تنگی بیدار می شوند و یا در طول روز بعد مدام احساس خستگی مفرط می کنند.
ارتباط مصرف الکل و مشکلات خواب
به غیر از آپنه خواب موقت، خواب قطعه قطعه (بیدار شدن های مکرر در طول شب) و حفظ خواب، مشکلات شایع در افرادی است که قبل از خواب الکل می نوشند. افرادی که از الکل برای خوابیدن استفاده می کنند، ممکن است متوجه شوند که با متوقف ساختن این عمل دچار بی خوابی شوند.
مهم نیست که الکل را چقدر کم یا زیاد مصرف کرده اید، این کار در نیمه اول شب باعث می شود دوره های خواب کوتاه تر باشد و پس از آن بروز اختلالات در نیمه دوم افزایش یابد. هر چه مصرف الکل بیشتر باشد، فرد مصرف کننده زمان طولانی تری در خواب NREM می ماند. و از آن جایی که خواب NREM بدن را بیشتر در حالت سکون قرار می دهد، احتمال بروز آپنه خواب و راه رفتن در خواب بیشتر افزایش می یابد.
همانطور که قبلا ذکر شد، خواب REM برای مغز جهت پردازش اطلاعات و حافظه حیاتی است. کمبود خواب REM به طور قابل توجهی می تواند توانایی فرد برای تمرکز و همچنین کاهش مهارت های حرکتی و حافظه را کاهش دهد. از آن جائی که خواب REM 20 تا 25 درصد از کل زمان خواب را در بر می گیرد، عدم دریافت ناکافی آن می تواند تأثیر قابل توجهی بر توانایی های شناختی آگاهانه بگذارد.
حتی در صورتی که الکل بسیار کم مصرف شود هم موجب تاخیر در خواب REM می شود. این تاخیر به معنای کاهش در جنبه های خواب ترمیمی است. این تاخیر، مشابه همان نوعی است که در افراد تحت فشار بیش از حد استرس یا افرادی که از افسردگی رنج می برند نمایان می شود. کارشناسان معتقدند که تاثیر الکل بر خواب REM، می تواند نوسانات خلق و خو و افزایش اضطراب ناشی از الکل همراه باشد.
اثرات خماری ناشی از مصرف الکل
محققان بین آپنه انسدادی خواب و الکل ارتباطی کشف کرده اند. از آنجایی که الکل تنفس را مهار می کند، مرکز تنفس مغز را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث کاهش میزان اکسیژن در بدن می شود و احتمال آسیب زدن به بافت را ایجاد می کند.
همانطور که قبلا اشاره شد، افرادی که خروپف نمی کنند، معمولا پس از نوشیدن الکل خروپف کنند. الکل به سرعت توسط کبد متابولیزه می شود و سطح الکل را در سیستم کاهش می دهد و تا رسیدن به نیمه شب، نزدیک به صفر می شود. فراورده های جانبی یا متابولیت ها در جریان خون باقی می مانند و اثرات الکل بر بدن همچنان وجود دارد. این متابولیت ها باعث ایجاد حالت خماری می شوند. برخی علائم خماری را می توان در هنگام خواب به مشکلات تنفسی نسبت داد.
علیرغم اثرات آرام بخشی که الکل بر بدن می گذارد، اما نمی تواند یک خواب شبانه خوب و با کیفیت ایجاد کند. با وجودی که الکل می تواند به افراد کمک کند به سرعت به خواب روند، اما کیفیت خواب آن ها را به خطر می اندازد، زیرا تعداد دفعاتی که مصرف کننده در نیمه دوم از خواب بیدار می شود، افزایش می یابد.
اثر آرام بخش الکل باعث شل شدن ماهیچه ها، به ویژه در ساختار تنفسی می شود. خروپف بدن، راهی برای مقابله با این شل شدن در تلاش برای جذب اکسیژن بیشتری به بدن است. برخی از افراد ممکن است به طور موقت آپنه خواب را تجربه کنند که موجب وقفه تنفس و کاهش میزان اکسیژن در طول شب می گردد. برای افرادی که مستعد آپنه خواب هستند، الکل می تواند علایم ایجاد کننده مشکلات تنفس را افزایش دهد و تشدید کند.
دوست عزیز، چنانچه به طور مداوم از مشکل خروپف رنج می برید و این امر موجب ناراحتی همسر و عزیزان تان شده است، همین امروز با کلینیک خواب ما تماس حاصل نمایید.
شاد و سلامت باشید.
تحقیق و ترجمه: مینو زرفش
