يكی از شایع ترین و در عین حال ناشناخته ترین علل فشار خون بالا، آپنه خواب است. بر اساس مقاله ای از مجله Hypertension، برآورد شده است که تقریبا 50 درصد از افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند، احتمالا آپنه انسدادی خواب (OSA) دارند. همچنین می توان گفت که به طور بالقوه، آپنه خواب انسدادی یک علت بسیار شایع در افرادی است که کنترل فشار خون شان دشوار است و بنابراین غالبا بالا است. فشار خونی که به سختی کنترل می شود (که با عنوان فشار خون بالا مقاوم شناخته می شود) به معنی این است که شما برای درمان فشار خون بالا خود نیاز به مصرف بیش از سه نوع داروی فشار خون دارید.
هر گونه اختلال در کیفیت یا کمیت خواب تان می تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا را در شما افزایش دهد. آپنه خواب معمولا شایع ترین بیماری تشخیص داده نشده است که باعث افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالای کنترل نشده می شود.
آپنه خواب، احساس خفگی در خواب، یا وقفه تنفسی حین خواب چيست؟ پاسخ به این سوال را از زبان دکتر مصطفی امیری، متخصص اختلالات خواب در ویدئوی زیر ببینید:
چطور متوجه شوم که آپنه خواب دارم؟
علائم شایع آپنه خواب عبارتند از:
- خروپف شدید هنگام خواب
- آپنه های اپیزودیک یا دوره ای: در این حالت ممکن است خودتان یا یکی از اطرافیان تان متوجه شوید برای یک یا دو بار در طول خواب، تنفس تان قطع می شود. این حالت ممکن است چندین بار در طول شب و هنگام خواب تان رخ دهد.
- احساس خستگی شدید در صبح: این حالت فراتر از “احساس خستگی” معمولی در صبح است. این حالت معمولا با خستگی مفرط همراه است. صبح ها به جای احساس شادابی و سرحالی، احساس می کنید که تمایل دارید برای هشت ساعت دیگر بخوابید. یکی دیگر از اصطلاحات پزشکی برای توصیف این حالت “الگوی خواب ترمیم نشده” است.
- سردرد صبحگاهی: سردرد شدید حین برخاستن از خواب می تواند نشانه ای از آپنه خواب باشد. آپنه خواب به وضعیتی اطلاق می شود که در آن بدن از دریافت اکسیژن در شب محروم می شود و همین امر می تواند موجب بروز سردرد صبحگاهی شود.
- بسیاری از افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است هیچ یک از علائم فوق را نداشته باشند. یک پزشک یا متخصص بالینی، حتی در غیاب علائم، زمانی که به آپنه خواب در یک فرد مشکوک شود، در اکثر موارد درمان های پزشکی مورد نیاز را توصیه می کند.
عوامل خطر آپنه خواب انسدادی چیست؟
عوامل خطری که بروز یا تشدید آپنه خواب می انجامند، عبارتند از:
- چاقی
- مصرف مشروبات الکلی
- سندرم متابولیک
ارتباط آپنه خواب و فشار خون بالا
در این موضوع مهم است که بدانیم وقتی کسی به خواب می رود، چه اتفاقی می افتد. معمولا هنگام خواب در شب، فشار خون ما باید در مقایسه با روز کاهش یابد. بدن ما باید کاملا آرام و ریلکس شود و فشار خون به طور معمول باید به میزان 125 میلی گرم یا کمتر کاهش یابد. هنگامی که شما آپنه خواب دارید، در بدن تان در شب همه چیزی اتفاق می افتد به جز آرامش. آپنه خواب را این گونه تصور کنید: هنگامی که شما خواب هستید، فردی قصد خفه کردن شما را داشته باشد. بدین ترتیب، بدن تان با وجود تلاش های بسیار در طول خواب، اکسیژن کافی دریافت نمی کند.
لازم به ذکر است که بدن تان خونی را که حامل اکسیژن است به سلول ها و بافت های بدن شما می فرستد. در پاسخ به این محرومیت اکسیژن، قلب، ریه ها و کلیه ها سخت تر عمل می کنند. حال تصور کنید که این سناریو هر شب تکرار شود و به مدت چند هفته تا چند ماه به طول بیانجامد. همانطور که در ابتدای مطلب نیز اشاره کردیم، از آن جایی این وضعیت ناشناخته تلقی می شود که بسیاری از متخصصان و پزشکان، چیزی در مورد آن نمی پرسند و بسیاری از بیماران نیز به آن فکر نمی کنند.
پیامدهای ناشی از آپنه خواب درمان نشده
چنانچه آپنه خواب تشخیص داده و درمان نشود، می تواند منجر به مشکلات جدی زیر شود:
- فشار خون بالا مقاوم
- پر فشاری ریوی (فشار خون ریوی)
- تورم در پاها که به نام ادم شناخته می شود
- بیماری قلبی: آپنه خواب درمان نشده به عنوان یک عامل خطر بزرگ برای ابتلا به بیماری های قلبی محسوب می شود.
- بیماری کلیوی: آپنه خواب یک عامل خطر برای ابتلا به بیماری کلیوی و پروتئینوری (به معنی وجود مقادیر غیرطبیعی پروتئین در ادرار) است.
آپنه خواب چگونه تشخیص داده می شود؟
در حالی که علائم بالا ممکن است نشان دهنده وجود آپنه خواب باشند، اما استاندارد طلایی برای تشخیص آن، انجام تست خواب یا پولی سونوگرافی است. این یک آزمون است که می تواند نه تنها وجود آپنه خواب را برای پزشک روشن کند، بلکه میزان شدت آپنه (یعنی خفیف، متوسط یا شدید) را نیز تعیین می کند. این ابزار همچنین می تواند به پزشک اطلاع دهد که شرایط دیگری از جمله سندرم پای بی قرار یا سندرم دوره ای حرکت اندام ها، که هر دو معمولا در بیماران مبتلا به آپنه خواب رخ می دهد نیز وجود دارد یا خیر.
اسلیپ استادی یا تست خواب در کلینیک (in-lab sleep study)، کامل ترین آزمایش ارزیابی خواب است که توسط متخصص اختلالات خواب صورت می گیرد. برای انجام این تست لازم است یک شب را جهت خواب شبانه در کلینیک خواب سپری کنید.
در تست خواب در کلینیک، از امواج مغزی، ضربان قلب و تنفس تان در طول خواب رکورد گرفته می شود. همچنین حرکات چشم، حرکات اندام ها و میزان اکسیژن در خون تان را ثبت می کند. این اطلاعات به پزشک تان در امر تشخیص کمک می کند تا بتواند یک برنامه درمان مناسب را به شما اراده دهد.
تجربه یکی از مراجعین تست خواب در کلینیک ما تحت نظر دکتر مصطفی امیری، فلوشیپ اختلالات خواب را دی ویدئوی زیر ببینید:
این نوع ارزیابی خواب، نیاز به گذراندن یک شب در یک کلینیک خواب را دارد. در این صورت، روی تختی خواهید خوابید که ممکن است شباهت به اقامت در یک اتاق هتل را داشته باشد. محیط اتاق به گونه ای تنظیم شده است که شما احساس کاملا راحتی جهت گذراندن یک شب داشته باشید. شما در شرایطی که سنسور هایی به قسمت های مختلف بدن تان متصل شده است، خواهید خوابید. این سنسورها امواج مغزی، ضربان قلب،
آپنه خواب چگونه درمان می شود؟
گاهی ممکن است با ایجاد تغییراتی در عادات و سبک زندگی خود، قادر به درمان آپنه خواب در موارد خفیف باشید. تغییراتی چون:
- کاهش وزن
- اجتناب از مصرف الکل و قرص های خواب آور
- تغییر موقعیت خواب برای بهبود تنفس
- ترک کردن سیگار. سیگار کشیدن ممکن است موجب افزایش تورم در راه هوایی فوقانی شود که همین امر می تواند خروپف و آپنه خواب را تشدید کند.
- اجتناب از خوابیدن بر روی کمر تان
کاهش وزن و اجتناب از مصرف الکل دو مساله بسیار مهم در درمان آپنه خواب به شمار می روند. حتی یک کاهش وزن 5 کیلو گرمی هم می تواند علائم آپنه خواب را بهبود بخشد.
استفاده از یک “دستگاه خواب” به نام CPAP یا فشار مداوم مثبت هوایی که معمولا توسط پزشک تجویز می شود. در اغلب موارد، جهت حصول اطمینان از این که نسخه تجویزی CPAP برای شما مناسب است یا خیر، انجام دوره ای تست خواب مورد نیاز است.
دوست عزیز، چنانچه به طور مداوم از آپنه رنج می برید و به موجب آن دچار فشار خون بالا شده اید، توصیه می کنیم همین امروز با کلینیک خواب ما تماس حاصل نمایید.
شاد و سلامت باشید.
تحقیق و ترجمه: مینو زرفش
