کاتاپلکسی (Cataplexy) به از دست دادن اختیار عضلانی به طور ناگهانی و کوتاه مدت اطلاق می شود که در اثر احساسات قوی مانند خنده شدید ایجاد می گردد.
این بیماری نادر بیشتر به نارکولپسی مربوط می شود، اختلالی که بین 135،000 تا 200،000 نفر را در ایالات متحده تحت تاثیر قرار داده است.
کاتاپلکسی در طول ساعات بیداری رخ می دهد. در طی یک حمله خفیف، ممکن است ضعف غیر قابل محسوسی در یک عضله رخ دهد، مانند افتادن پلک ها. موارد شدیدتر ممکن است شامل افتادن کامل بدن باشد.
اگر چه این وضعیتی متفاوت است، اما گاهی اوقات، کاتاپلکسی به اشتباه به عنوان یک اختلال تشنج تشخیص داده و شناخته می شود.
هیچ درمانی برای کاتاپلکسی وجود ندارد، اما می توان آن را با مصرف داروها و اصلاح عوامل محرک، مدیریت و کنترل کرد.
نگاهی اجمالی به مهم ترین نکات درباره کاتاپلکسی
در اینجا برخی از نکات کلیدی در مورد کاتاپلکسی وجود دارد. جزئیات بیشتر در ادامه مطلب اصلی گنجانده شده است.
- در طی یک حمله کاتاپلکسی، فرد کاملا بیدار است، اما به طور موقت فلج می شود.
- کاتاپلکسی در اثر خستگی و احساسات و عواطف قوی، تشدید می یابد و به طور مساوی مردان و زنان را تحت تاثیر قرار می دهد.
- کاتاپلکسی با نارکولپسی مرتبط است و می تواند پس از متوقف ساختن ناگهانی داروهای ضد افسردگی نیز رخ دهد.
- سدیم اکسی بات یک داروی تایید شده توسط اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان کاتاپلکسی می باشد.
از بی خوابی رنج میبرید؟ تاکنون چیزی درباره تست خواب شنیده اید؟
کاتاپلکسی چیست؟
کاتاپلکسی (Cataplexy) به از دست دادن ناگهانی کنترل و اختیار عضلانی اطلاق می شود که معمولا در هر دو طرف بدن، و در اثر احساسات و عواطف قوی و اغلب دلپذیر (مانند شادی و هیجان) رخ می دهد.
خنده شدید، شایع ترین علت محرک است، اما سایر عوامل نیز شامل شادی، هیجان، آزردگی و رنجش، غافلگیر شدن، ترس یا یک رویداد استرس زا ممکن است دخیل باشند.
کاتاپلکسی اغلب با نارکولپسی همراه است، اما می تواند در کنار سایر اختلالات نادر مانند بیماری نیمن پیک نوع C، سندرم پرادر-ویلی و بیماری ویلسون نیز رخ دهد.
گاهی اوقات، کاتاپلکسی می تواند در سایر شرایط پزشکی مانند سکته مغزی، مالتیپل اسکلروز (ام اس)، آسیب سر و آنسفالیت دیده شود.
مدت زمان حمله کاتاپلکسی کوتاه است، و معمولا بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد (معمولا کمتر از 2 دقیقه) و پس از عضلات و عملکردهای آن به حالت نرمال باز می گردند.
علل کاتاپلکسی
فرضیه مختل شدن خواب REM نشان می دهد کاتاپلکسی، فلج عضله است که به موجب آن، خواب REM در زمان بیداری رخ می دهد.
علت دقیق علت این تداخل ناشناخته است، اما از دست دادن نورون هایی که هیپوکتین تولید می کنند (که همچنین به عنوان اورکسین نیز شناخته می شود)، یکی از عوامل مهم بروز این تداخل است. هیپوکتین یک انتقال دهنده عصبی است که در ارتقاء بیداری در طول چرخه خواب و بیداری دخیل است.
افرادی که به کاتاپلکسی مبتلا هستند، دارای یک آنتی ژن مشخصی از لکوسیت انسانی، تنوعی از گیرنده های سلول T یا اختلال پاسخ سیستم ایمنی بدن به قرار گیری در معرض آنتی ژن های خاص هستند. تصور می شود که نارکولپسی ممکن است یک اختلال خود ایمنی باشد، اما تحقیقات بیشتری در این باره لازم است.
یک مطالعه منتشر شده در مجله تحقیقات بالینی در سال 2010 نشان داد که از دست دادن هیپوکتین ناشی از واکنش های خود ایمنی است که اتو آنتی ژن تریبل همولوگ 2 را مورد هدف قرار می دهد. این پاسخ های خود ایمنی باعث ایجاد آنتی بادی های تری 2 می شود که نورون هایی را در مغز ایجاد می کنند که تولید هیپوکتین می کنند.
تعداد حمله های کاتاپلکسی در یکسال از کمتر از یک تا چند در روز متغیر است. به طور متوسط یک فرد مبتلا به کاتاپلکسی یک یا چند جمله را هر هفته تجربه می کند.
علائم کاتاپلکسی
علائم کاتاپلکسی مرتبط با نارکولپسی اغلب در دوران کودکی و بزرگسالی، بین 7 تا 25 سالگی شروع می شود، اما می تواند در هر زمان دیگری آغاز شود.
حملات کاتاپلکسی می تواند به طور گسترده ای متفاوت باشد. آنها ممکن است شامل شل شدن خفیف و غیر قابل محسوس یا شدید کل بدن باشند.
علائم یک حمله کاتاپلکسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کج شدن یک طرف صورت، یا حالت چندش به خود گرفتن
- حرکات غیر معمول زبان
- لرزش فک
- افتادن سر یا فک
- لرزش یا رعشه زانو
- افتادن پلک
- مشکل گفتاری
در این حالت فرد ممکن است زمین بخورد و قادر به حرکت نباشد.
این حمله معمولا چند دقیقه یا کمتر طول می کشد و سپس بدون هیچ گونه مداخله ای بر طرف می گردد. با این حال، مهم است که مطمئن شوید در صورتی که فرد زمین خورده است، دچار آسیب شده یا خیر.
فردی که کاتاپلکسی را تجربه می کند آگاه است، قادر به نفس کشیدن است و می تواند چشمان خود را حرکت دهد.
تشخیص کاتاپلکسی
تست های مختلف می توانند به تشخیص کاتاپلکسی مرتبط با نارکولپسی کمک کنند، اما تشخیص بر اساس شرح بیمار از حوادث و سوابق است.
اغلب افراد به پزشک در مورد خواب آلودگی بیش از حد روزانه با پس زمینه احساس مداوم خواب آلودگی در طول ساعات بیداری شکایت می کند. خواب آلودگی روزانه معمولا اولین علامت نارکولپسی است. با این حال، اگر کاتاپلکسی به همراه خواب آلودگی رخ دهد، احتمالا نارکولپسی وجود دارد.
افرادی که خواب آلودگی بیش از حد روزانه یا علائم کاتاپلکسی را دارند، باید با یک متخصص خواب مشورت کنند.
به احتمال زیاد، متخصص خواب دستور انجام تست خواب (یا پلی سومنوگرافی) و سپس تست سنجش خواب آلودگی در طول روز (MSLT) را می دهد. تست سنجش خواب آلودگی در طول روز، یک تست مشتمل بر 5 چرت روزانه است که طی روز انجام می شود.
انجام تست سنجش خواب آلودگی در طول روز در روز بعد از پلی سومنوگرافی می تواند برای پزشکان مشخص سازد که آیا خواب دریافت شده در شب گذشته تاثیری بر چرت روزانه داشته است یا خیر.
پیشگیری و درمان
هیچ درمانی برای کاتاپلکسی وجود ندارد و درمان علائم به شیوه رعایت اصول بهداشت خواب و در صورت لزوم، استفاده از دارو است.
علاوه بر این، باید اقدامات ایمنی برای جلوگیری از آسیب جدی که می تواند در اثر افتادن رخ دهد را نیز در نظر داشت.
برخی از اصول بهداشت خواب خوب عبارتند از:
- دنبال کردن یک برنامه خواب صحیح، شامل هر روز بیدار شدن و رفتن به رختخواب در یک زمان معین، حتی در آخر هفته یا در طول تعطیلات
- تلاش برای حداقل 7 تا 8 ساعت خواب، و یا به میزانی که به طور معمول شما را سرحال کند
- مهیا کردن یک اتاق خواب آرام و بی سر و صدا و نگه داشتن آن در دمای معتدل و خنک
- محدود کردن استفاده از نور در شب
- ورزش منظم و داشتن رژیم غذایی سالم
- اجتناب از مصرف وعده غذایی سنگین قبل از خواب و در صورت لزوم انتخاب یک غذای سالم و سبک
- اجتناب از مصرف کافئین در اواخر روز یا اوایل شب
- اجتناب از مصرف الکل
- برنامه ریزی برای یک یا چند چرت کوتاه در طول روز
سدیم اکسی بات دارویی است که در دوزهای بین 6 تا 9 گرم به صورت شبانه توسط اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان کاتاپلکسی تایید شده است. سدیم اکسی بات در کاهش سرعت و شدت حملات موثر است.
عوارض جانبی این دارو ممکن است سرگیجه، سردرد و حالت تهوع باشد. این دارو نباید به همراه الکل یا هر نوع داروی افسردگی سیستم عصبی مرکزی مصرف شود، زیرا خطر فشار تنفسی و دیگر اثرات را به دنبال دارد.
داروهای دیگری که ممکن است به کنترل علائم کمک کنند، داروهای ضد افسردگی هستند. این داروها عبارتند از: ونلافاکسین، یک داروی ضد افسردگی بازدارنده سروتونین-نورآدرنالین (SNRI) و داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند کلومیفامین، ایمی پرامین و دیزپارمین.
با این حال، شواهد حاکی از آن است که مصرف داروهای ضد افسردگی برای کاتاپلکسی متفاوت است. علاوه بر این، توقف ناگهانی ونلافاکسین به طور بالقوه می تواند باعث عود کاتاپلکسی شود.
در خصوص ایمنی، حتی اگر فرد احساس شروع یک جمله را داشته باشد، آسیب ناشی از این اختلال بسیار محتمل است.
برای کمک به جلوگیری از آسیب های ناشی از کاتاپلکسی اقدامات زیر را انجام دهید:
- ارزیابی و آگاهی از خطرات بالقوه مانند شیشه، لبه های تیز و ارتفاع
- تمرینات ریلکسیشن و تکنیک های مدیریت استرس
- اجتناب از محرومیت از خواب
- اجتناب از شرایطی که احتمالا منجر به احساسات قوی می شوند یا نشستن بر جایی در صورت بروز این احساسات
- تا زمانی که توسط یک متخصص خواب بررسی نشده اید، از رانندگی و یا کار با ماشین آلات سنگین خودداری کنید
- در خواست کمک از دیگران و دوستان و مطلع ساختن آن ها از جدی بودن این اختلال
کاتاپلکسی، شل شدن و از دست دادن کنترل عضلات است که کوتاه مدت و ناگهانی بوده و از یک محرک قوی عاطفی مانند خنده شدید یا هیجانات ناشی می گردد. کاتاپلکسی تقریبا همیشه با نارکولپسی همراه است.
هیچ درمانی برای این اختلال وجود ندارد، اما کسب اطلاعات، شیوه های بهداشت خواب و داروهای تجویزی می تواند به افرادی که دارای این وضعیت هستند کمک کند تا از کیفیت زندگی بهتری برخوردار شوند.
چنانچه مایل به برنامه ریزی برای مشاوره و یا گفتگو با یک متخصص خواب در مورد سلامت خواب خود هستید، روی این لینک کلیک کنید و با یکی از متخصصین ما مشاوره تلفنی دریافت کنید.
شاد و سلامت باشید.
تحقیق و ترجمه: مینو زرفش
