4 مرحله ی خواب و اهمیت آنها

4 مرحله ی خواب و اهمیت آنها

خواب یک امر ساده و معمول تلقی می شود اما در حقیقت اینطور نیست و فرایندی پیجیده و حیاتی برای بدن فرد محسوب می شود، چرا که در این حالت است که بدن شروع به بازسازی و تامین نیازهای خود میکند. هنگامی که به خواب می رویم ، مرحله های متفاوتی را از سر میگذارانیم و این مراحل بسیار تاثیر گذار بر عملکرد مغزی و جسمی فرد هستند.

به لحاظ علمی،  خواب حالت تغییر یافته ی فعالیت مغزی است  که کاملا متفاوت از حالت بیداری است. در طی مرحله های خواب، سلول های مغز ما به آرامی، اما به صورت فشرده کار می کنند.  این موارد در دستگاهی به نام  EEG (دستگاهی است که برای ثبت فعالیت مغز استفاده می شود)  نشان داده می شود که فعالیت الکتریکی در تناوب پایین تر  ، اما در ولتاژ بالاتر است. همچنین تغییرات جسمی در بدن  هنگام خواب دیده می شود مانند تغییرات  موجود در حرکات چشم و تنش عضلانی تغییرات دیگری که در فعالیت الکتریکی در مغز نشان داده می شود زمانی است که هر مرحله از خواب فرد شروع شده و به پایان می رسد.

در این مرحله خواب ،تنفس و ضربان قلب ما منظم شده و ماهیچه ها آرامش می یابند و دمای بدن کاهش می یابد. ما از محرک های خارجی کمتر آگاهیم و آگاهی ما شروع به از بین بردن واقعیت می کند. کوچکترین سر و صدا کافی است که در  این مرحله از خواب بیدار شوید و ممکن است فکر کنید که اصلا به خواب نرفتید. . بدون تردید احساس ناگهانی برای به خواب رفتن می کنید و این حالت بسیار در این مرحله خواب معمول است.ما حدود 10 درصد  زمان شب را  در حالت بیداری یا در این مرحله اول خواب صرف می کنیم. بعضی از افراد در این مرحله در حالت کش و قوس آمدن هستند. گذر از مرحله یک معمولا بین 13 تا 17 دقیقه طول می کشد. مرحله ی اول، مرحله ای است که طی آن  به خواب میرویم و اگر هیچ موردی برای  وقفه و قطع آن نباشد باید معمولا تنها یک با در طول شب آن را تجربه کنیم.

در این مرحله ی خواب خواب ما عمیق تر شده و عضلاتمان بیشتر  آرام و ریلکس تر می شود. حس های فیزیکی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد و چشمان ما حرکت نمی کنند. فعالیت الکتریکی در مغز در فرکانس پایینتر از زمانی است که ما بیدار هستیم. حدود نیمی از کل زمان خواب ما در مرحله ی دو صرف می شود. مراحل 1 و 2 به عنوان فاز خواب سبک شناخته می شوند. روی هم رفته ، این ها حدود 20 الی 30 دقیقه طول می کشد. ما چندین بار در طول خواب به مرحله ی 2 بر می گردیم.

ما  در مرحله ی سوم به اولین مرحله ی خواب عمیق مان معمولا پس از حدود 20 الی 30 دقیقه وارد شده وبه مرحله ی بعد که مرحله ی 4 خواب است  بعد از حدود 45 دقیقه، می رسیم. بدن ما در این زمان کاملا آرام است. ما کم و بیش از  کل واقعیت ها جدا شده ایم. برای کسی که از خواب عمیق  قرار است بیدار شود، باید صدای بسیار بلند باشد و یا  کاملا تکانش دهید.

بیدار شدن از مرحله 4 تقریبا غیرممکن است .این  حالت تقریبا شبیه به تلاش برای  بیدار کردن یک حیوان از خواب عمیق زمستانی در اواسط زمستان است. این مرحله  آرام بخش ترین قسمت خواب شبانه است. فعالیت عضلانی بیشتر و بیشتر از آن کاسته شده و چشم حرکت نمی کند. مراحل 3 و 4 حدود 20 درصد از زمان خواب ما را تشکیل می دهند، اما با افزایش سن، این نسبت کاهش می یابد. مراحل 3 و 4 به عنوان مرحله عمیق خواب شناخته می شوند.وقتی کسی خواب به خود مقروض است ممکن است بیمار یا چاق شود و خیلی ها هم می گویند ممکن است احمق و کودن شوند.

بین 80 تا 100 دقیقه پس از خوابیدن، مرحله عمیق خواب ناگهانی به پایان می رسد، که اغلب مصادف با تغییر در پوزیشن خواب است.  رفتن خواب  به مرحله ی دو خواب چند دقیقه طول می کشدتا قبل از اینکه گراف  دستگاه EEG یک تغییر ناگهانی در فضای چند ثانیه ایجاد کند. اینجا مرحله ای است که خواب REM شروع می شود و ضربان قلب ما افزایش می یابد و تنفس سریعتر می شود. فعالیت الکتریکی در مغز حرکات سریع و کوچکی در EEG  ایجاد می کند، شبیه به آنچه که هنگام خوابیدن دیده می شود. عضلات ما کاملا آرام هستند، اما چشمان ما حرکات سریع و حرکات چرخشی را در حالی که  بسته باقی مانده است میکنند. این جایی است که عبارت “حرکت سریع چشم” (REM) از آن می آید.

مردان گه گاه در این مرحله نعوظ را تجربه می کنند و زنان ممکن است  افزایش جریان خون در منطقه ی ژنیتال داشته باشند. . تولید بزاق و اسید معده افزایش می یابد. این در طول  مرحله ی خواب REM است که ما بیشتر رویا میبینیم.

در بزرگسالان،  مرحله ی خواب REM حدود 20 درصد از خواب شبانه شان را تشکیل می دهد. و این درصد در نوزادان و کودکان کوچک به میزان قابل توجهی بالاتر است.

وقتی افراد سالم در حالت خواب REM قرار می گیرند، عضلات بدنشان عمیقا آرام هستند. و اگر این نبود ما ممکن بود در طول خواب رویاهایمان را عملی کرده و   پیامدهای بالقوه فاجعه آمیز ی در پی داشت. و به احتمال زیاد دلیلی که که مغز بدن  را در حالت عمیق آرامش قرار می دهد  همین است تقریبا می توان گفت در معرض فلج قرار دارد ( به عنوان اتونیا شناخته می شود). با این حال، هنگامی که یک فرد از برخی شرایط، مانند بیماری پارکینسون رنج می برد، اتونیای  REM  برایش اتفاق نمی افتد و این افراد می توانند رویاهای خود را عملی کنند.

خواب ما ترتیب خاصی را در مراحل مختلف دنبال می کند. ما یک چرخه ی خواب را  در 90 دقیقه تکمیل کرده و بعدی را  تقریبا هر 80 تا 110 دقیقه  یکبار شروع میکنیم.خواب شبانه با یک فاز خواب سبک با مدت  زمانهای متفاوت شروع می شود، و پس ازآن اولین  فاز مرحله عمیق خواب شبانه و فاز کوتاه مرحله REM شروع می شود. در نیمه دوم شب، زمانهای نسبتا کوتاهتری را در فواصل عمیق خواب صرف میکنیم در حالی که فازهای  خواب REM ما  تمایل به طولانی تر بودن دارند.. مرحله نهایی  فاز REM شبانه می تواند تا 30 دقیقه یا بیشتر ادامه یابد. و سپس، ما از خواب بیدار می شویم.

الگوی خواب REM با افزایش سن ما تغییر می کند. در طول اولین سال زندگی، نوزادان بیشتر وقت خود را صرف خواب در خواب REM می کنند. از سن چهار سالگی، نسبت خواب REM به حدود 20 درصد در شب می رسد. افراد بالای 60 سال تنها در حدود 15 درصد شب در  مرحله خواب REM صرف می کنند.

به استثنای نوزادان، مردم بیشتر شب را در  مرحله ی فاز خواب سبک می گذرانند. اگر مقدار زمانی که ما بخوابیم کاهش یابد، این فاز خواب کم است متحمل لطمه ی کسری خواب خواهد شد. و بیشترین تاثیر را دارا می باشد و همینطور تضمینی است که ما به مرحله ی عمیق خواب وارد شویم. به همین دلیل است که برخی افراد می توانند زمان خواب خود را تا حداقل ساعت ممکن ، بسته به فرد بین  4 تا 6 ساعت کاهش دهند، ، بدون اینکه بیش از حد ظرفیت خود را در روز بعد از دست بدهند.

با این وجود، ما نیاز به گذراندن  زمانهایی در مرحله ی فاز سبک خواب برای رسیدن به فازهای عمیق تر خواب هستیم. دسترسی به خواب عمیق بلافاصله پس از خوابیدن امکان پذیر نیست. خواب خوب زمان می برد.

هر فاز خواب هدف مشخصی برای بدن ایفا میکند.  عملکرد اولیه هر دو فاز خواب سبک و عمیق ما این است که یک اثر بازسازی کننده بر روی فرآیندهای مختلف بدن داشته باشد. در فاز REM، مغز تقریبا به همان اندازه فعال است که وقتی بیدار می شویم. ما به خواب عمیق و خواب REM نیاز داریم تا برداشت ها و خاطرات روز را درست انجام دهیم. مغز اطلاعاتی را که در هنگام بیدار شدن گرفته است، پردازش کرده ، می سنجد  و خاطراتمان را سازماندهی می کند، هر اطلاعات مهمی را در حافظه بلندمدت ما ذخیره می کند و اطلاعات اضافی را از بین می برد.

به همین دلیل است که یک خواب شبانه برای توانایی ذهنی ما حیاتی است. اگر در شب قبل از امتحان خواب کافی و قابل قبولی داشته باشید ، از جمله چندین مرحله عمیق خواب و مرحله ی REM،  بهتر می توانید مفاد مورد مطالعه خود را به یاد آورید.

مترجم و محقق : محجوبه فاموری